Επιστήμονες στη Βρετανία ανέπτυξαν ένα νέο πεπτίδιο που θα μπορούσε ενδεχομένως να φέρει επανάσταση στη θεραπεία της νόσου Αλτσχάιμερ και άλλων νευροεκφυλιστικών διαταραχών. Αυτή η νέα ένωση, που ονομάστηκε RI-AG03, έχει δείξει αξιοσημείωτη ικανότητα να αναστέλλει τη συσσώρευση των πρωτεϊνών ταυ, χαρακτηριστικό γνώρισμα της εξέλιξης της νόσου.
Η νόσος Αλτσχάιμερ, η οποία πλήττει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, χαρακτηρίζεται από τη συσσώρευση δύο τύπων πρωτεϊνικών συσσωματωμάτων στον εγκέφαλο: πλακών β-αμυλοειδούς και δεσμίδων ταυ. Ενώ πολλές έρευνες έχουν επικεντρωθεί στη στόχευση του β-αμυλοειδούς, η παρούσα μελέτη στοχεύει την πρωτεΐνη ταυ, η οποία συνδέεται στενά με τη γνωστική έκπτωση στους ασθενείς με Αλτσχάιμερ.
Η ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής τον Δρα. Αντώνη Αγγίδη και επιστήμονες από πολλά ιδρύματα, συμπεριλαμβανομένου του Πανεπιστημίου του Σαουθάμπτον και του Πανεπιστημίου του Λάνκαστερ στο Ηνωμένο Βασίλειο, σχεδίασε το RI-AG03 ώστε να στοχεύει ειδικά δύο κρίσιμες περιοχές της πρωτεΐνης ταυ που είναι γνωστό ότι προάγουν τη συσσώρευσή της. Αυτό που διαφοροποιεί το RI-AG03 από άλλα φάρμακα για τη νόσο, είναι η ικανότητά του να αναστέλλει τη συσσωμάτωση που προκαλείται και από τις δύο αυτές περιοχές, καθιστώντας το δυνητικά αποτελεσματικό έναντι ενός ευρύτερου φάσματος ειδών ταυ που εμπλέκονται σε ορισμένες νευροεκφυλιστικές παθήσεις.
«Η έρευνά μας αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό βήμα προς τη δημιουργία θεραπειών που μπορούν να αποτρέψουν την εξέλιξη ασθενειών όπως η νόσος του Αλτσχάιμερ. Στοχεύοντας και τους δύο βασικούς τομείς της πρωτεΐνης ταυ, αυτή η μοναδική προσέγγιση θα μπορούσε να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του αυξανόμενου αντίκτυπου της άνοιας στην κοινωνία, παρέχοντας μια απαραίτητη νέα επιλογή για τη θεραπεία αυτών των καταστροφικών ασθενειών», δήλωσε ο Αγγίδης, πρώην μεταδιδακτορικός ερευνητικός συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο του Λάνκαστερ.
Μία από τις πιο συναρπαστικές πτυχές του RI-AG03 είναι η σταθερότητα και η ικανότητά του να διασχίζει βιολογικούς φραγμούς. Ως πεπτίδιο D-αμινοξέος, αντιστέκεται στην ενζυμική διάσπαση, επιτρέποντας δυνητικά τη χορήγηση από το στόμα και τη βελτιωμένη βιοδιαθεσιμότητα.
Οι ερευνητές δοκίμασαν το RI-AG03 σε μια σειρά εργαστηριακών πειραμάτων. Τα πειράματα in vitro έδειξαν ότι το πεπτίδιο μπορεί να μειώσει δραματικά τη συσσωμάτωση διαφόρων ειδών πρωτεΐνης ταυ, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που περιέχουν και τις δύο επιρρεπείς σε συσσωμάτωση περιοχές. Είναι σημαντικό ότι το RI-AG03 φάνηκε να λειτουργεί ανακατευθύνοντας τις πρωτεΐνες αυτές προς το σχηματισμό μεγάλων, άμορφων συσσωματωμάτων αντί των επιβλαβών, που συνήθως συνδέονται με τη νόσο του Αλτσχάιμερ.
Για να ελέγξει την αποτελεσματικότητα του πεπτιδίου σε ζωντανούς οργανισμούς, η ομάδα στράφηκε σε ένα είδος φρουτόμυγας. Οι γενετικά τροποποιημένες μύγες του είδους Drosophila που έχουν σχεδιαστεί για να εκφράζουν την ανθρώπινη πρωτεΐνη ταυ στα νευρικά τους συστήματα, παρουσιάζουν αρκετά συμπτώματα που μοιάζουν με το Αλτσχάιμερ, συμπεριλαμβανομένου του νευροεκφυλισμού και της συντόμευσης της διάρκειας ζωής. Όταν αυτές οι μύγες υποβλήθηκαν σε θεραπεία με RI-AG03, οι ερευνητές παρατήρησαν σημαντικές βελτιώσεις. Η ένωση μείωσε τη συσσώρευση ταυ στον εγκέφαλο των μυγών και ανακούφισε τα συμπτώματα, ενώ παρέτεινε τη διάρκεια ζωής των μυγών έως και κατά 35%.
Ίσως το πιο ενθαρρυντικό είναι ότι το RI-AG03 δεν έδειξε σημάδια τοξικότητας ούτε σε κυτταροκαλλιέργειες ούτε στις μύγες, ακόμη και όταν χορηγήθηκε σε όλη τη διάρκεια ζωής των εντόμων. Αυτό το προφίλ ασφάλειας, σε συνδυασμό με τα ισχυρά του αποτελέσματα κατά της συσσώρευσης, καθιστά το RI-AG03 έναν πολλά υποσχόμενο υποψήφιο για περαιτέρω ανάπτυξη ως πιθανή θεραπεία για το Αλτσχάιμερ.
«Το RI-AG03 είναι ειδικά σχεδιασμένο ενάντια στην πρωτεΐνη ταυ, που σημαίνει ότι είναι λιγότερο πιθανό να αλληλεπιδράσει ανεπιθύμητα με άλλες πρωτεΐνες», εξήγησε ο ερευνητής.
Ενώ αυτά τα ευρήματα, τα οποία δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό «Alzheimer’s & Dementia», είναι σίγουρα συναρπαστικά, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η επιτυχία σε ζωικά μοντέλα δεν μεταφράζεται πάντα σε επιτυχία σε ανθρώπους. Ο δρόμος από την εργαστηριακή ανακάλυψη μέχρι την εγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή είναι μακρύς και συχνά γεμάτος προκλήσεις. Ωστόσο, οι μοναδικές ιδιότητες του RI-AG03 – η προσέγγιση διπλού στόχου, η σταθερότητα και η φαινομενική ασφάλεια – το καθιστούν συναρπαστικό υποψήφιο για περαιτέρω έρευνα.
«Αυτό το φάρμακο έχει τη δυνατότητα να είναι πιο στοχευμένο από άλλα που μελετώνται επί του παρόντος και ελπίζουμε ότι θα οδηγήσει σε λιγότερες τοξικές παρενέργειες» δήλωσε ο Δρ. Ρίτσαρντ Όουκλεϊ, αναπληρωτής διευθυντής του τμήματος Έρευνας και Καινοτομίας της Εταιρείας Αλτσχάιμερ.
