H Eυρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε σήμερα ένα κοινό σχέδιο εφαρμογής για το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, το οποίο καθορίζει τα βασικά ορόσημα για να εξασφαλίσει ότι όλα τα κράτη μέλη διαθέτουν τις νομικές και επιχειρησιακές δυνατότητες που απαιτούνται για την επιτυχή έναρξη εφαρμόζοντας τη νέα νομοθεσία έως τα μέσα του 2026.
Όπως επισημαίνει, η Κομισιόν η επιδίωξη με τα κράτη μέλη είναι μια προσέγγιση δύο κατευθύνσεων, που συνοδεύει το νομοθετικό έργο σε επίπεδο ΕΕ με επιχειρησιακές δραστηριότητες. Αυτό περιλαμβάνει ιδίως εργασίες για την εξωτερική διάσταση της μετανάστευσης, μέσω της επιδίωξης ολοκληρωμένων εταιρικών σχέσεων με χώρες εταίρους. Αν και οι ενέργειες σε αυτόν τον τομέα δεν συνδέονται με νομικές υποχρεώσεις, θα είναι σημαντικό για την ΕΕ να συνεχίσει και να εντατικοποιήσει περαιτέρω τη συνεργασία με τις χώρες εταίρους, ιδίως σε τρεις βασικούς τομείς: την καταπολέμηση της διακίνησης μεταναστών, την αποτελεσματική επιστροφή, την επανεισδοχή και την επανένταξη καθώς και τις νόμιμες οδούς.
O αντιπρόεδρος για την προώθηση του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής μας, Μαργαρίτης Σχοινάς ανέφερε: «Σήμερα παρουσιάζουμε ένα σχέδιο εργασίας για τα επόμενα δύο χρόνια για να βοηθήσουμε να γίνει πραγματικότητα το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο στο πεδίο. Αυτό αποτελεί περαιτέρω απόδειξη της αποφασιστικότητας της Επιτροπής να μην φείδεται προσπαθειών για να διασφαλίσει ότι τα κράτη μέλη διαθέτουν όλη την εμπειρογνωμοσύνη, τη λειτουργική και οικονομική υποστήριξη που χρειάζονται για να κάνουν πράξη τις νομικές δεσμεύσεις. Δεν ξεκινούν όλα τα κράτη μέλη από το ίδιο σημείο, αλλά όλοι μαζί θα περάσουμε τη γραμμή του τερματισμού».
Το Κοινό Σχέδιο Εφαρμογής παρέχει ένα πρότυπο για τα Εθνικά Σχέδια και ομαδοποιεί την εργασία σε 10 δομικά στοιχεία για να εστιάσει και να διευκολύνει τις προσπάθειες πρακτικής εφαρμογής. Όλα τα δομικά στοιχεία είναι θεμελιωδώς αλληλεξαρτώμενα και πρέπει να εφαρμόζονται παράλληλα.
Τα 10 δομικά στοιχεία:
1. Ένα κοινό σύστημα πληροφοριών για τη μετανάστευση και το άσυλο (Eurodac): υποστήριξη και παροχή δυνατότητας στα κράτη μέλη να θέσουν σε λειτουργία τους νέους κανόνες αλληλεγγύης και ευθύνης. Το νέο Eurodac είναι το σύστημα πληροφορικής μεγάλης κλίμακας που θα αποθηκεύει και θα επεξεργάζεται δεδομένα των αιτούντων άσυλο. Η έγκαιρη ανάπτυξη και έναρξη λειτουργίας του μεταρρυθμισμένου συστήματος Eurodac αποτελεί κρίσιμη προϋπόθεση για την εφαρμογή όλων των άλλων στοιχείων του Συμφώνου.
2. Ένα νέο σύστημα διαχείρισης της μετανάστευσης στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ: διαχείριση της άφιξης υπηκόων τρίτων χωρών και θέσπιση γρήγορων και αποτελεσματικών διαδικασιών για άσυλο και επιστροφή, καθώς και ισχυρές διασφαλίσεις. Όλοι οι παράτυποι μετανάστες θα εγγραφούν και θα υποβληθούν σε έλεγχο της ταυτότητάς τους, του κινδύνου ασφάλειας, της ευπάθειας και της υγείας τους. Σε ένα δεύτερο στάδιο, θα εφαρμοστεί μια υποχρεωτική διαδικασία στα σύνορα για όσους πιθανότατα δεν χρειάζονται διεθνή προστασία ή παρουσιάζουν κίνδυνο για την ασφάλεια.
3. Διασφάλιση επαρκούς βιοτικού επιπέδου υποδοχής για τους αιτούντες σε σχέση με τις προβλεπόμενες ανάγκες. Η οδηγία για τις συνθήκες υποδοχής διαθέτει νέα εργαλεία για πρόσθετη ευελιξία, αποτελεσματικότητα και πρόληψη δευτερευουσών μετακινήσεων. Για παράδειγμα, για τους δικαιούχους διεθνούς προστασίας υπάρχει προγενέστερη πρόσβαση στην αγορά εργασίας (6 μήνες αντί για 9 μήνες), σωματική και ψυχική περίθαλψη και περισσότερη προστασία για οικογένειες, παιδιά και ευάλωτους αιτούντες.
4. Δίκαιες, αποτελεσματικές και συγκλίνουσες διαδικασίες ασύλου: ο Κανονισμός για τη Διαδικασία Ασύλου και ο Κανονισμός Προεπιλογής εξορθολογίζουν τη διαδικασία αξιολόγησης και λήψης αποφάσεων για μεμονωμένες αιτήσεις ασύλου σε όλη την Ευρώπη και ενισχύουν τις εγγυήσεις, τα δικαιώματα και τις εγγυήσεις για τους αιτούντες και τους δικαιούχους διεθνούς προστασίας.
5. Αποτελεσματικές και δίκαιες διαδικασίες επιστροφής: η μεταναστευτική πολιτική της ΕΕ μπορεί να είναι βιώσιμη μόνο εάν επιστραφούν ουσιαστικά όσοι δεν έχουν το δικαίωμα να παραμείνουν στην ΕΕ. Οι εθελοντικές επιστροφές, μαζί με την επανένταξη, αποτελούν τον πιο βιώσιμο και αξιοπρεπέστερο τρόπο για την πραγματοποίηση επιστροφών και θα πρέπει να συνεχίσουν να προτιμώνται.
6. Ένα δίκαιο και αποτελεσματικό σύστημα: να λειτουργήσουν οι νέοι κανόνες ευθύνης: με την καθιέρωση αποτελεσματικού και σταθερού επιμερισμού ευθυνών σε ολόκληρη την Ένωση και τη μείωση των κινήτρων για δευτερεύουσες μετακινήσεις αποτελεί μία από τις κορυφαίες προτεραιότητες του Συμφώνου και βασικό στοιχείο για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ των μελών κράτη.
7. Να λειτουργήσει η αλληλεγγύη: για πρώτη φορά, η ΕΕ διαθέτει έναν μόνιμο, νομικά δεσμευτικό, αλλά ευέλικτο μηχανισμό αλληλεγγύης για να διασφαλίζει ότι κανένα κράτος μέλος δεν μένει μόνο του όταν βρίσκεται υπό πίεση.
8. Ετοιμότητα, σχεδιασμός έκτακτης ανάγκης και αντιμετώπιση κρίσεων: συμβάλλοντας στην οικοδόμηση μεγαλύτερης ανθεκτικότητας στην εξέλιξη των μεταναστευτικών καταστάσεων, καθώς και στη μείωση των κινδύνων καταστάσεων κρίσης.
9. Νέες εγγυήσεις για τους αιτούντες άσυλο και τα ευάλωτα άτομα: αυξημένη παρακολούθηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων, διασφαλίζοντας αποτελεσματικές διαδικασίες με παράλληλη προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και γνήσιο και αποτελεσματικό δικαίωμα στο άσυλο, συμπεριλαμβανομένων των πιο ευάλωτων, όπως τα παιδιά.
10. Επανεγκατάσταση, συμπερίληψη και ένταξη: η εντατικοποίηση των προσπαθειών σε αυτούς τους τομείς της από τα κράτη-μέλη για την συμπερίληψη και την ένταξη των μεταναστών παραμένουν απαραίτητες για μια επιτυχημένη πολιτική μετανάστευσης και ασύλου.
«Σήμερα γίνεται ένα βασικό βήμα προς την υλοποίηση του Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο. Τα νομικά θεμέλια του νέου δίκαιου και αποτελεσματικού συστήματος διαχείρισης της μετανάστευσης έχουν τεθεί σε ισχύ. Τώρα πρέπει να δώσουμε τον απαραίτητο χρόνο και υποστήριξη στα κράτη μέλη για να το εφαρμόσουν και να το καταστήσουν λειτουργικό. Η Επιτροπή θα διασφαλίσει ότι κανένα κράτος μέλος δεν θα μείνει μόνο του, θα είμαστε εκεί για να υποστηρίξουμε και να διασφαλίσουμε ότι θα φτάσουμε στην πλήρη εφαρμογή» σημείωσε η επίτροπος εσωτερικών υποθέσεων Ίλβα Γιόχανσον.
Το Κοινό Σχέδιο Εφαρμογής θα παρουσιαστεί στο Συμβούλιο Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων αυτήν την εβδομάδα και εν συνεχεία θα χρησιμοποιηθεί ως βάση για την προετοιμασία των Εθνικών Σχεδίων Εφαρμογής των κρατών μελών, τα οποία αναμένεται να ολοκληρωθούν έως τον Δεκέμβριο του 2024. Η Επιτροπή έχει συγκροτήσει ειδικές ομάδες υποστήριξης που θα περιοδεύσουν σε όλες τις πρωτεύουσες από τώρα έως το φθινόπωρο για να βοηθήσουν τα κράτη μέλη στη σύνταξη αυτών των Εθνικών Σχεδίων Εφαρμογής. Επιπλέον, οι οργανισμοί της ΕΕ θα παρέχουν επίσης στοχευμένη υποστήριξη στα κράτη μέλη καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας. Η Επιτροπή θα παρακολουθεί στενά την πρόοδο που σημειώνεται με την εφαρμογή του Συμφώνου και θα υποβάλλει τακτικά έκθεση στο ΕΚ και στο Συμβούλιο.
