«Σαράντα πέντε μάστοροι κι εξήντα μαθητάδες γιοφύρι θεμελίωναν στης Άρτας το ποτάμι. Oλημερίς το χτίζανε, το βράδυ γκρεμιζόταν», λένε οι στίχοι του θρυλικού δημοτικού τραγουδιού, θυμίζοντας τη μακραίωνη παράδοση που έλεγε πως για να στερεωθεί ένα νέο κτίσμα και για το συλλογικό καλό, έπρεπε να θυσιαστεί στα θεμέλιά του μία αθώα ψυχή. Το τραγούδι αυτό «ξύπνησε», χρόνια πριν, την έμπνευση στον σκηνοθέτη Χάρη Θώμο, που είναι έτοιμος να παρουσιάσει από αύριο τη νέα του παράσταση βασισμένη σ’ αυτό το θέμα.
«Πετριχώρα» -ή «πετριχώρ» στην ηπειρώτικη ντοπιολαλιά, ονομάζεται η ιδιαίτερη μυρωδιά που αναδύεται από τη γη, όταν πέφτει πάνω της η βροχή. Ταυτόχρονα είναι και ο τίτλος της παράστασης, που αποτελεί ένα μυσταγωγικό «μονοπάτι» ανάμεσα στους θεατές και τους καλλιτέχνες επί σκηνής. «Μέσα από τραγούδια, μέσα από σωματικές εκφράσεις και μέσα από φειδωλά σκηνικά, περνάμε το νόημα της άδικης θυσίας κάποιων αδύναμων και κυρίως νέων ανθρώπων, όπως διαχρονικά συμβαίνει για να εξυπηρετηθούν κάποιες καταστάσεις και κάποια συμφέροντα για…“ το γενικό καλό”», δηλώνει στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο ηθοποιός Δημήτρης Κρίκος.
Ο ίδιος υποδύεται τον Πρωτομάστορα, του οποίου η σύζυγος, η Λυγερή, επιλέχθηκε να θυσιαστεί για να στεριώσει το γεφύρι της Άρτας. Οι θεατές θα γίνουν κοινωνοί της ιστορίας της Λυγερής, από την πρώτη επαφή της με τη μοίρα, έως την τελική προδοσία από τον Πρωτομάστορα και τους υπόλοιπους συντοπίτες της, και τον τραγικό χαμό της στον υγρό τάφο του γεφυριού. «Είναι ένα αμφιλεγόμενο πρόσωπο, διότι διαβάζοντας κάποιος το ποίημα, ίσως να τον θεωρήσει έναν αριβίστα, έναν κακό άνθρωπο, που θυσιάζει ακόμη και τη γυναίκα του για να μπορέσει να καταφέρει να χτίσει το γεφύρι. Σκάβοντας λοιπόν σε αυτό το χαρακτήρα, δεν ήθελα να του δώσω φυσικά όλα αυτά τα χαρακτηριστικά, οπότε προσπάθησα να δικαιολογήσω την κατάσταση, βάζοντάς τον σε μία θέση που έπραξε “ με το μαχαίρι στο λαιμό”», αναφέρει ο κ. Κρίκος.
Όπως εξηγεί, για να το καταφέρει αυτό, τον παραλλήλισε μέσα του με τον Κρέοντα, ο οποίος επίσης έφτασε σε μία θυσία για να συμβεί κάτι το οποίο εξυπηρετεί κάποιους άλλους. «Αυτός ο άνθρωπος, ο Πρωτομάστορας, είναι σε μία κατάσταση πολύ έντονης πίεσης και πρέπει να πάρει μία απόφαση στο εδώ και στο τώρα, ενώ απέναντί του έχει όλη την κοινωνία, όλο το χωριό καθώς και την περάτωση ενός έργου το οποίο θα βοηθήσει στην εξέλιξη και στη συνέχεια της ζωής εν τέλει», λέει χαρακτηριστικά.
Η πιο έντονη στιγμή του έργου για τον ίδιο είναι η στιγμή που καλείται να ρίξει το μέγα λίθο, θυσιάζοντας τη γυναίκα του. «Σε εκείνο το σημείο είναι μία στιγμή, η οποία πραγματικά είναι στο αποκορύφωμα και της θερμοκρασίας και των συναισθημάτων και του χτισίματος όλου αυτού του κόσμου από τη μεριά του Πρωτομάστορα», αναφέρει ο ηθοποιός.
Οι βαλκανικές εκδοχές του γεφυριού της Άρτας και τα διαχρονικά νοήματα
«Το Γιοφύρι της Άρτας», όπως και οι βαλκανικές εκδοχές του, φέρνουν στο προσκήνιο μια αρχέγονη ιστορία και εξερευνούν τη λεπτή γραμμή που χωρίζει το ατομικό από το συλλογικό. Ταυτόχρονα μας καλούν να αναρωτηθούμε: «Τι κοινωνία είναι αυτή που χρειάζεται να χτίσει Λυγερές για να προοδεύσει;».
Για έναν μύθο που όλοι γνωρίζουμε από τα σχολικά μας χρόνια, έκανε λόγο ο Δημήτρης Κρίκος. «Αυτό το οποίο με εξέπληξε, ωστόσο, είναι το πόσο πολλές χώρες έχουν εξίσου τον ίδιο μύθο με κάποιες πάρα πολύ μικρές παραλλαγές, είτε στην πλοκή, είτε στους χαρακτήρες, τόσο στα Βαλκάνια και γενικώς στην Ευρώπη, αλλά και πέραν αυτής», σημειώνει ο ηθοποιός και συμπληρώνει: «Μέσα από την ιστορία αντιλήφθηκα ότι σίγουρα δεν είναι κάτι παλιακό και ξεπερασμένο, ένα παραμυθάκι το οποίο κάποτε ακούσαμε, όταν μας εξιστορήθηκε, αλλά έχει κάποιες διαχρονικές αξίες και κάποια διαχρονικά μηνύματα και νοήματα, τα οποία περνάνε μέχρι και στις μέρες μας».
Έτσι, λοιπόν, η «Πετριχώρα» είναι μια παράσταση του θεάτρου της επιτέλεσης που φέρνει τους θεατές πρόσωπο με πρόσωπο με την ίδια την ουσία της παράδοσης. Μέσα από τελετουργικά σχήματα, εκφραστική κίνηση, φωνή και παραδοσιακό τραγούδι σχηματίζεται μια πολυφωνική κοινότητα εννέα σωμάτων που χτίζουν και γκρεμίζουν αδιάκοπα τον κόσμο της ιστορίας, προσπαθώντας να δώσουν απάντηση στο ερώτημα για το αν μπορούν να συμβαδίσουν το ατομικό και το συλλογικό, η πρόοδος και η παράδοση, η επιστήμη και η φύση.
Ο Δημήτρης Κρίκος κάνει λόγο για μια ιδιαίτερη και πολύ απαιτητική παράσταση, που απαιτεί σύνθεση πολλών πραγμάτων, αλλά και συντονισμό μυαλού και σώματος για να προκύψει το επιθυμητό αποτέλεσμα, κάτι που ο ίδιος αντιμετώπισε ως πρόκληση. «Ήταν η τεράστια συλλογή πληροφορίας, διότι είχαμε οδηγίες από αρκετούς συντελεστές. Άλλος ήταν για τη διδασκαλία του δημοτικού τραγουδιού, άλλος για τα ηχοτοπία και τις μουσικές, αντίστοιχα για τη σωματική έκφραση και την κινησιολογία, ενώ μέσα σε όλο αυτό υπάρχει φυσικά η σκηνοθεσία, υπάρχουν συγκεκριμένες θέσεις οι οποίες θα φωτιστούν για να παράγουν συγκεκριμένο αποτέλεσμα… Οπότε την ώρα που είσαι πάνω στη σκηνή, καλείσαι να εξυπηρετήσεις όλα αυτά σε συγκεκριμένους χρόνους και ροή, έτσι ώστε να επιτευχθεί το ζητούμενο», εξηγεί.
Η παράσταση είναι μια παραγωγή της Εταιρείας Θεάτρου και Πολιτισμού DOT Ensemble και κάνει πρεμιέρα αύριο, Σάββατο 23 Νοεμβρίου, στις 21:30, στο Θέατρο Τ (Αλεξ. Φλέμινγκ 16). Οι παραστάσεις θα δίνονται κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 21:30 και κάθε Κυριακή στις 20:00.
