Εκδήλωση στη μνήμη των 31 «μικρών ηρώων» Προσκόπων που εκτελέσθηκαν στο Αϊδίνι της Μικράς Ασίας και όλων των Προσκόπων των Ομάδων της Μικρασίας στο χρονικό διάστημα 1919 – 1922 πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 29 Ιουνίου στο μνημείο των Προσκόπων του Αιδινίου και των Προσκοπικών ομάδων της Μικρασίας. Το οποίο έχει τοποθετηθεί εδώ και μισόν αιώνα, στην Εστία του 3ου Συστήματος Ναυτοπροσκόπων στο Μακρύ Γιαλό της Μυτιλήνης.
Μετά το καθιερωμένο θρησκευτικό μνημόσυνο και τις καταθέσεις στο μνημείο λουλουδιών και δάφνινων στεφανιών, η Περιφερειακή Έφορος Προσκόπων Λέσβου Ελπινίκη Δεληγιάννη αναφέρθηκε στην επέτειο των 106 χρόνων σαν «διαδήλωση» για την υπόθεση της ειρήνης στην περιοχή. Και μάλιστα, προσέθεσε, εμείς οι Πρόσκοποι, έχει αξία να διαδηλώνουμε σήμερα με αφορμή ένα τραγικό γεγονός στις ελληνοτουρκικές σχέσεις με θύματα παιδιά. Είναι σημαντικό να μετατρέπουμε τούτη τη συνάντηση μνήμης σε διαδήλωση για την ειρήνη στην περιοχή. Είναι τόσο σημαντικό όσο και το ότι στο μπράτσο μας, κουβαλάμε το θυρεό της περιφέρειας το κιονόκρανο της Αιολίδας, της αιολικής γης. Καντηλάκι άσβεστο την ιστορική μνήμη για τις γειτονιές του Ομήρου μαζί με την πίστη μας στην ειρήνη, στις χαρές της αλλά και στους αγώνες για αυτήν.
Και η Περιφερειακή Έφορος Προσκόπων Λέσβου κατέληξε: Ήρθαμε εδώ, στη σκιά του αγάλματος του Ελευθέριου Βενιζέλου που έκανε τη ηττημένη Ελλάδα του 1897, Ελλάδα των πέντε θαλασσών και των δυο ηπείρων. Στη σκιά του Αγάλματος της Εθνικής Αντίστασης με τη συμμετοχή σε αυτή πολλών προσκόπων. Πέντε από τους οποίους έδωσαν σε ετούτο το νησί τη ζωή τους στη μάχη ενάντια στους ναζί κατακτητές. Ήρθαμε σήμερα να πούμε μέρα σημαδιακή για τη νεολαία του τόπου μας πως ετούτη η άγνωστη μικρή – μεγάλη μας ιστορία δεν είναι γραμμένη σε κανένα βιβλίο ιστορίας. Δεν διδάσκεται σε κανένα σχολείο. Την κρατάμε λοιπόν στην καρδιά μας. Την παραδίδουμε από γενιά σε γενιά, από παλιό πρόσκοπο σε νεώτερο, μαζί με τα όπλα μας. Καταπώς κάνουμε σε ετούτη τη γη έναν αιώνα τώρα. Καταπώς παραδίνουμε τα ξύλινα μας κοντάρια, τον προσκοπικό μας σουγιά και την υπόσχεση μας. Που δίνουμε ενώπιον Θεού και ανθρώπων. Να αγαπάμε την πατρίδα μας και τους ανθρώπους..
Η εκδήλωση συγκέντρωσε εκτός από Προσκόπους και εκπροσώπους των τοπικών αρχών. Ανάμεσα τους ο Γιώργος Σίμος εκπρόσωπος του Περιφερειάρχη βορείου Αιγαίου Κώστα Μουτζούρη, ο Δήμαρχος Μυτιλήνης Παναγιώτης Χριστόφας, ο Υποστράτηγος Διοικητής της 98 ΑΔΤΕ Νικόλαος Γκρέτσας, ο Υποστράτηγος Διοικητής της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης βορείου Αιγαίου Μιχάλης Σεβδυνίδης και πολλοί άλλοι φίλοι της τοπικής προσκοπικής κίνησης.
Το ιστορικό
Το Αϊδίνιο της Μικράς Ασίας κατελήφθη από τον ελληνικό στρατό στις 14 Μαΐου 1919. Έναν μήνα μετά ο ελληνικός στρατός δέχτηκε επίθεση από Τούρκους Τσέτες και αναγκάστηκε να υποχωρήσει εγκαταλείποντας την πόλη για τρεις ημέρες, κατά τις οποίες ακολούθησε σφαγή του πληθυσμού που βρίσκονταν στην πόλη.
Στις 18 Ιουνίου, πριν από 100 χρόνια, οι Τσέτες ολοκλήρωναν το έργο της τριήμερης άγριας σφαγής με θύματα πάνω από χίλιους ΄Ελληνες στην περιοχή Αϊδινίου. Όταν λίγες μέρες αργότερα, οι Ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις ανακατέλαβαν την πόλη του Αϊδινίου και αποκατέστησαν την τάξη, βρέθηκαν μπροστά σε ενα αποτρόπαιο θέαμα. Οι δρόμοι της πόλης ήταν γεμάτοι από πτώματα Ελλήνων κάθε ηλικίας! Ανάμεσά τους βρέθηκαν σφαγιασμένοι και 31 Πρόσκοποι από το Αϊδίνιο, οι οποίοι προσέφεραν ανθρωπιστική βοήθεια, αδιακρίτως σε Έλληνες και Τούρκους. Συγκεκριμένα οι Τούρκοι Τσέτες συνέλαβαν 31 Προσκόπους μαζί με τον Τοπικό Έφορο Νίκο Αυγερίδη και τους αρχηγούς τους, τους οποίους και εκτέλεσαν διαδοχικά.
Η θυσία των Προσκόπων του Αϊδινίου τον Ιούνιο του 1919 συγκλόνισε όλο τον πολιτισμένο κόσμο. Ο Γενικός Έφορος Κωνσταντίνος Μελάς προσπάθησε να δημοσιοποιήσει και να φέρει το θέμα στον παγκόσμιο προσκοπικό χώρο, ενημερώνοντας τον Αρχιπρόσκοπο Baden Powell, το νεοσύστατο τότε παγκόσμιο γραφείο καθώς και την Κοινωνία των Εθνών (ο σημερινός δηλαδή Ο.Η.Ε.).
Το περιοδικό η “Ζωή των Προσκόπων” της 1ης Ιουλίου 1919 στο πρωτοσέλιδό του ενημερώνει την προσκοπική αδελφότητα για το αποτρόπαιο γεγονός.
«Εις τους σφαγιασθέντας Προσκόπους του Αιδινίου.
Δεινώς έπληξε τον Ελληνικό Προσκοπισμό και κάθε ελληνική καρδιά η αναγγελία του μαρτυρικού θανάτου στο Αιδίνιο του Τοπικού Εφόρου Νικολάου Αυγερίδου και των μαζί με αυτόν θανατωθέντων νεαρών προσκόπων. Μέγας πατριώτης ο Νικόλαος Αυγερίδης εγκολπώθηκε τον προσκοπισμό και με τον αγνό ενθουσιασμό της ευγενικής του ψυχής προσέφερε στην προσκοπική ιδέα τα μέγιστα, στο μικρό διάστημα της υπηρεσίας του. Επισκέφθηκε τα χωριά του Αιδινίου, του Ναζλίου, των Σωκίων και κήρυξε με διαλέξεις τις αρχές του προσκοπισμού. Ήταν αρωγός σε κάθε εθνικό και κοινωφελές έργο, συνεργαζόμενος με το «Σύνδεσμο των Ελλήνων Αιδινίου» στα διάφορα ελληνικά γυμναστικά σωματεία της Ιωνίας. Ο υπέροχος αυτός πατριώτης, το γενναίο αυτό τέκνο της Ιωνίας όλη αυτή τη δράση επρόκειτο να πληρώσει με τη ζωή του και μαζί του αγρίως κρεουργηθέντες νεαροί του πρόσκοποι…»
Η σφαγή των Προσκόπων συγκλονίζει το πανελλήνιο. Στην πολύ δύσκολη εκείνη εποχή, ένα πολύ σημαντικό και συγκλονιστικό άρθρο δημοσιεύτηκε στο επίσημο περιοδικό του Σ.Ε.Π. «Η Ζωή των Προσκόπων». Μέσα από την στήλη του Γενικού Εφόρου της 15ης Αυγούστου 1919, ο Κωνσταντίνος Μελάς αναπτύσσει θέσεις ειρήνης και ανοχής. Στο ξεχωριστό αυτό κείμενο ο φωτισμένος ηγέτης του Ελληνικού Προσκοπισμού καταγράφει τις θέσεις του για το μίσος και τη βία απέναντι στον σφαγέα. Ένα κείμενο εμπνευσμένο από τις προσκοπικές αρχές, χωρίς μίσος και εχθρότητα. Γράφει ο Μελάς:
«Σήμερα έλαβα το γράμμα του Γενικού εφόρου και Γενικού Γραμματέα, στο οποίο ο φίλος μου Μίνδλερ με πόνο βαθύ μου αναγγέλλει το δράμα του Αιδινίου.
Μου λέγε ο Γ.Ε ότι το ανήγγειλε σε όλους σας και σας παρακάλεσε να προσευχηθείτε όλοι για τους μάρτυρες αδελφούς μας σε ορισμένη ημέρα του περασμένου μήνα. Μακριά από την πατρίδα η είδηση αυτή με πλήγωσε περισσότερο. Κλαίω τον Νικόλαο Αυγερίδη, του οποίου τον Πατριωτισμό θαύμασα στη Σμύρνη. Είχε λίγα τα λόγια του και ήταν αληθινός πρόσκοπος… Κλαίω τα είκοσι αθώα πλάσματα. Μπορούσε ο Αυγερίδης και οι Πρόσκοποι να έφευγαν, αλλά είχαν αίσθηση του καθήκοντος και έμειναν.
Ζητώ από εσάς να χαράξετε βαθειά στην καρδιά σας τη θυσία αυτή που στον αγώνα του Γένους έδωσε και το Σώμα.
Ζητώ από όλους σας να διώξετε από τη ψυχή σας κάθε αίσθημα μίσους για τα κτήνη τα ανθρωπόμορφα που έκαναν το κακούργημα.
Σήμερα ο Τούρκος παύει πλέον να είναι ελεύθερος. Και η μόνη εκδίκηση που θα κάνουμε εμείς οι Έλληνες, η φυλή του πολιτισμού, θα είναι να τον κάνουμε άνθρωπο σε τρόπο ώστε μια μέρα η νέα γενιά του να συναισθάνεται, εφ’ όσον υπάρχει, το βάρος του αίσχους που αφήνουν σε μια φυλή, τέτοιες άτιμες και δειλές πράξεις.
Αιωνία στην καρδία μας και στο Σ.Ε.Π, η μνήμη του Αυγερίδη και των σφαγέντων αδελφών μας. Η θυσία τους ας χρησιμεύσει για να εννοήσετε όλοι σας πόσο ποταπά είναι τα μικρό πάθη και οι μικρό αντιζηλίες μπροστά σε τέτοιο κολοσσό αυταπάρνησης. Το αίμα αυτών των αθώων παιδιών σφράγισε τα δικαιώματα του Έθνους.
Επιθυμά οι εικόνες τους να στολίσουν, στην πιο τιμητική θέση, όλες τις Λέσχες των Ελλήνων Προσκόπων σαν τις εικόνες των ηρώων και μαρτύρων του Γένους.
Λεζαίν Ελβετία 2 Αυγούστου 1919
Κωνσταντίνος Μελάς »