Διεθνής ομάδα ερευνητών ανίχνευσε δεκάδες δυνητικά επικίνδυνους ιούς σε εκτροφεία γουνοφόρων ζώων στην Κίνα, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Nature». Τα ζώα που εξετάστηκαν βρέθηκαν θετικά σε αρκετούς ιούς που προσβάλλουν ανθρώπους, όπως αυτοί της γρίπης και της ηπατίτιδας.
Οι ερευνητές υποψιάζονται εδώ και καιρό ότι τα ζώα αυτά αποτελούν δεξαμενή ιών που μπορούν να μεταδοθούν στους ανθρώπους.
«Η νέα μελέτη υπογραμμίζει ότι οι ανησυχίες αυτές είναι βάσιμες και ότι η ποικιλομορφία των ιών που ενέχουν κινδύνους για τον άνθρωπο είναι ακόμη μεγαλύτερη από ό,τι πιστεύαμε» λέει η Άλις Χιουζ, βιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ.
Οι ερευνητές της νέας μελέτης συνέλεξαν δείγματα πνευμονικών και εντερικών ιστών από 461 ζώα που πέθαναν μεταξύ 2021 και 2024. Από αυτά τα ζώα, τα 164 προέρχονταν από τέσσερα είδη που εκτρέφονταν αποκλειστικά για τη γούνα τους: μινκ, κόκκινη αλεπού, αρκτική αλεπού και ρακούν. Τα ζώα αυτά προέρχονταν κυρίως από φάρμες στη βορειοανατολική Κίνα. Τα υπόλοιπα ήταν εκτρεφόμενα και άγρια ζώα που χρησιμοποιούνταν για τη γούνα τους, καθώς και για τρόφιμα και παραδοσιακά φάρμακα. Σε αυτά περιλαμβάνονταν ινδικά χοιρίδια, ελάφια και κουνέλια. Όλα τα ζώα είχαν πιθανότατα πεθάνει από κάποια μολυσματική ασθένεια.
Οι φάρμες γούνας μπορεί να αποτελέσουν «γέφυρα» μεταξύ των ανθρώπων και των ιών που κυκλοφορούν στην άγρια φύση, εξηγεί ο Έντι Χολμς, ιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ, στην Αυστραλία.
«Έτσι προκαλούνται οι πανδημίες» τονίζει.
Οι ερευνητές ανέλυσαν την αλληλουχία του RNA και του DNA στα δείγματα ιστών και ανίχνευσαν μια πληθώρα ιών. Ταυτοποίησαν συνολικά 125, συμπεριλαμβανομένων πολλών ιών της γρίπης και κορονοϊούς. Από αυτούς, οι 36 δεν είχαν παρατηρηθεί ποτέ πριν, ενώ πολλοί ανιχνεύθηκαν σε είδη που δεν ήταν προηγουμένως γνωστό ότι φιλοξενούσαν τους εν λόγω ιούς. Για παράδειγμα, ανίχνευσαν τον ιό της ιαπωνικής εγκεφαλίτιδας σε ινδικά χοιρίδια και τον νοροϊό σε μινκ.
Η ομάδα ανίχνευσε επίσης έναν ιό της γρίπης των πτηνών H6N2 σε έναν μοσχοπόντικα (Ondatra zibethicus) – η πρώτη ταυτοποίηση αυτού του υποτύπου σε θηλαστικά. Ανίχνευσαν επίσης έναν κορονοϊό τύπου HKU5 που σχετίζεται με ιούς οι οποίοι μέχρι στιγμής έχουν εντοπιστεί μόνο σε νυχτερίδες.
«Αυτούς τους ιούς ξεχωρίζω περισσότερο», λέει ο Μάικλ Λέτκο, μοριακός ιολόγος στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον. Μελέτες στο εργαστήριο του Λέτκο, έδειξαν ότι ορισμένοι ιοί HKU5 μπορούν ενδεχομένως να προσδεθούν στον ανθρώπινο υποδοχέα ACE2 για να εισέλθουν στα κύτταρα, όπως κάνει ο SARS-CoV-2.
«Μια λεπτομερής ανάλυση αυτών των νεοανακαλυφθέντων ιών θα είναι σημαντική, προκειμένου να κατανοήσουμε τον κίνδυνο που ενέχουν για άλλα ζώα», προσθέτει.
Οι ερευνητές αναγνώρισαν συνολικά 39 ιούς για τους οποίους εκτιμάται ότι υπάρχει «υψηλό ρίσκο» μεταπήδησης σε άλλα είδη και τελικά στον άνθρωπο. Στα ρακούν και τα μινκ ανιχνεύθηκαν 10 από αυτούς τους ιούς υψηλού κινδύνου – τους περισσότερους από κάθε είδος.
Παγκόσμια βιομηχανία
Η εκτροφή ζώων για την παραγωγή γούνινων προϊόντων είναι μια παγκόσμια βιομηχανία, αν και οι περισσότερες φάρμες βρίσκονται στην Ευρώπη και την Κίνα. Το 2016, οι φάρμες στην Ευρώπη παρήγαγαν 39,05 εκατομμύρια γούνες μινκ, ενώ οι κινεζικές 26,16 εκατομμύρια γούνες.
Πολλά ζώα που εκτρέφονται για τη γούνα τους είναι ευαίσθητα στους ανθρώπινους ιούς. Στις αρχές της πανδημίας COVID-19, ο SARS-CoV-2 εξαπλώθηκε μέσω των εκτροφείων μινκ σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ωστόσο, ο Μαρκ Όουτεν, διευθύνων σύμβουλος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Γούνας, η οποία εκπροσωπεί φάρμες σε περισσότερες από 40 χώρες, λέει ότι οι μελέτες αυτών των κρουσμάτων διαπίστωσαν ότι δεν ευθύνονταν οι κτηνοτρόφοι για την εξάπλωση του ιού στον γενικό πληθυσμό και ότι τα μέτρα πρόληψης και επιτήρησης που εφαρμόζουν οι κτηνοτρόφοι είναι «η καλύτερη εργαλειοθήκη για τον περαιτέρω μετριασμό οποιουδήποτε κινδύνου για τη γενική δημόσια υγεία».
Κρούσματα του ιού της γρίπης των πτηνών υψηλής παθογονικότητας H5N1 έχουν καταγραφεί σε εκτροφεία μινκ. Ένα δημοφιλές γουνοφόρο ζώο, το ρακούν, ενδέχεται να έπαιξε ρόλο στην εξάπλωση του ιού που προκαλεί σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο στους ανθρώπους το 2003. Τα ρακούν είναι επίσης ευαίσθητα στον ιό SARS-CoV-23 και μπορούν να τον μεταδώσουν.
Σύμφωνα με την Χιουζ, η βιομηχανία θα πρέπει να στραφεί στην παραγωγή συνθετικής γούνας. Η άλλη επιλογή είναι η βελτίωση της ρύθμισης και της εποπτείας του εμπορίου γούνας. Αυτό περιλαμβάνει τη διασφάλιση της εφαρμογής μέτρων όπως η καραντίνα των ζώων, η μείωση του υπερπληθυσμού και οι κανόνες σχετικά με τον καθαρισμό των κλουβιών, την προμήθεια ζωοτροφών και τη διάθεση των αποβλήτων.
Οι ερευνητές μολυσματικών ασθενειών ζητούν αυστηρότερα μέτρα βιοασφάλειας στις φάρμες που εκτρέφουν ζώα για τη γούνα τους, ώστε να αναχαιτιστεί η μετάδοση επικίνδυνων παθογόνων ιών από τα ζώα στους ανθρώπους. Η Λίνφα Γουανγκ, ιολόγος στην Ιατρική Σχολή Duke-NUS στη Σιγκαπούρη, λέει ότι οι βιομηχανίες εκτροφής και εμπορίας ζώων πρέπει να παρακολουθούνται στενά για αναδυόμενες ασθένειες.
Η Γουάνγκ λέει ότι τα ευρήματα πρέπει να επιβεβαιωθούν με επιδημιολογικές μελέτες για να εκτιμηθεί πόσο διαδεδομένοι είναι αυτοί οι ιοί καθώς και τον κίνδυνο που ενέχουν. Ακόμα και χωρίς αυτά τα στοιχεία, ωστόσο, ο μεγαλύτερος κίνδυνος εμφάνισης ενός νέου παθογόνου στους ανθρώπους «εντοπίζεται στη βιομηχανία ζώων».
