Ένα ταξίδι στην παγκόσμια ιστορία προσφέρουν το μουσείο Μπενάκη και το Σαντιρβάν τζαμί, στους κατοίκους και τους επισκέπτες της Δράμας και ης ανατολικής Μακεδονίας. Πρόκειται για ένα ιστορικό οδοιπορικό στην «Αυτοκρατορική Κίνα – Imperial China» όπως είναι ο τίτλος της έκθεσης, που περιλαμβάνει μοναδικά αντικείμενα τέχνης της ασιατικής χώρας.
Είναι η τρίτη κατά σειρά έκθεση που φιλοξενείται στο εντυπωσιακό Σαντιρβάν τζαμί, στην «καρδιά» του αστικού ιστού της Δράμας. στο πλαίσιο της συνεργασίας που ξεκίνησε πριν έναν χρόνο περίπου με το μουσείο Μπενάκη. Στο διάστημα αυτών των μηνών, οι κάτοικοι της Δράμας αλλά και των γειτονικών πόλεων (Καβάλα, Σέρρες, Ξάνθη) είχαν τη μοναδική ευκαιρία να θαυμάσουν από κοντά ορισμένα από καλύτερα έργα τέχνης και πολιτισμού που φιλοξενούνται στο φημισμένο μουσείο.
Στη νέα έκθεση, που εγκαινιάστηκε στις αρχές Δεκεμβρίου και θα διαρκέσει μέχρι τα τέλη Μαρτίου, επιχειρείται να δοθεί στον επισκέπτη μια ιδέα για τις βασικές αρχές, τις ιδεολογίες, τις θρησκείες και τους τρόπους σκέψης της παραδοσιακής Κίνας.
Η έκθεση καλύπτει την περίοδο της αυτοκρατορικής Κίνας. Δηλαδή, την περίοδο από τα τέλη του 3ου αιώνα π.Χ. που η χώρα ενοποιείται από τον πρώτο αυτοκράτορα, μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα, το 1912, που παραιτήθηκε από το θρόνο του ο τελευταίος αυτοκράτορας.
Στην είσοδο της έκθεσης υπάρχουν δυο βίντεο με οπτικοακουστικό υλικό που εισάγουν τους επισκέπτες στην ιστορία της Κίνας μέσα από τα εκτιθέμενα αντικείμενα.
Η συνοπτική αυτή ξενάγηση ξεκινά από το 221 π.Χ. από την ελληνιστική Μακεδονία και οδηγεί νοερά τον επισκέπτη προς την ανατολή. Εκείνη την περίοδο, στην Αίγυπτο βασίλευαν οι Πτολεμαίοι και οι Σελευκίδες στο Ιράν που ήταν επίγονοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Την ίδια χρονιά ενοποιούνται και τα βασίλεια της Κίνας που ως τότε ήταν κατακερματισμένη. Η ενοποίηση αυτή έγινε από έναν Κινέζο πολέμαρχο που αποκάλεσε τον εαυτό του πρώτο αυτοκράτορα και προσπάθησε να μηδενίσει ότι προηγήθηκε στην Κίνα πριν από αυτόν.
Να σημειωθεί πως ο πρώτος αυτοκράτορας θάφτηκε με τον περίφημο πήλινο στρατό, δηλαδή δεκάδες χιλιάδες πήλινους στρατιώτες φυσικού μεγέθους, σε ένα μαυσωλείο που είχε το μέγεθος μιας πόλης. Πρόκειται για το πιο γνωστό αρχαιολογικό αξιοθέατο, όχι μόνο της Κίνας αλλά και του κόσμου που έγινε γνωστό τον 20ο αιώνα.
Στην έκθεση ο επισκέπτης μπορεί να δει πορσελάνες και εκθέματα του 17ου αιώνα που απεικονίζουν τον πρώτο αυτοκράτορα ο οποίος ολοκλήρωσε και το Σινικό Τείχος, που αποτελούσε μέχρι τότε μια σειρά από οχυρωματικά έργα τα οποία προϋπήρχαν και ο ίδιος τα ένωσε σε μια ενιαία γραμμή που είχε στόχο να προασπίσει την Κίνα από τους κινδύνους του βορρά.
Στην πρώτη ενότητα της έκθεσης εξετάζεται η αυτοκρατορική ιδεολογία. Μέσα από την ένδυση του αυτοκράτορα και μια εντυπωσιακή αυτοκρατορική ρόμπα που εκτίθεται στο Σαντιρβάν παρουσιάζεται ουσιαστικά η εξουσία μέσα στα 2000 χρόνια ιστορίας της αυτοκρατορικής Κίνας. Το χαρακτηριστικό κίτρινο χρώμα της συμβολίζει το χρώμα του αυτοκράτορα. Επάνω της υπάρχουν κεντημένα εννέα χρυσοί δράκοι και δώδεκα περίεργα σύμβολα τα οποία μπορούσε να φορά μόνο ο ίδιος.
Μέσα από αυτήν την ενδυμασία ουσιαστικά αντικατοπτρίζεται η ιδεολογία της εποχής, ότι δηλαδή ο αυτοκράτορας έπαιρνε την εξουσία από τον ουρανό που του έδινε τη δύναμη να κυβερνήσει τη χώρα όπως και την θεωρία ότι ο ουρανός του αφαιρούσε αυτή την εντολή αν ο ίδιος δεν είναι σωστός και δίκαιος. Αυτή η θεωρία νομιμοποιούσε στην πραγματικότητα και την επανάσταση ή την ανατροπή του Αυτοκράτορα. Έτσι η μετάβαση από την μια δυναστεία στην άλλη γινόταν πολύ πιο ομαλή και αποδεκτή ταυτόχρονα.
Στην έκθεση υπάρχουν ακόμα αγγεία και εκθέματα που αποδεικνύουν ότι ο αυτοκράτορας έπρεπε να δείχνει ότι τιμά τις προτιμήσεις των προκατόχων του και με τον τρόπο αυτό μπορούσε να συνδέεται με το παρελθόν νομιμοποιώντας και εδραιώνοντας την εξουσία του.
Αναφορά στην έκθεση γίνεται και στους Μανδαρίνους, τους απόλυτους γραφειοκράτες της εποχής, που επιλέγονταν μέσα από μια πολύ αυστηρή διαδικασία αδιάβλητων εξετάσεων, κατά τις οποίες έπρεπε να αποδείξουν ότι είχαν την κουλτούρα και τη γνώση να μπουν στη δημόσια διοίκηση. Το σύστημα αυτό εδραιώθηκε 100 χρόνια μετά τον πρώτο αυτοκράτορα και συνεχίστηκε μέχρι τη δεκαετία του 1910.
Επίσης, μέσα από τα εκθέματα του μουσείου Μπενάκη, ο επισκέπτης γνωρίζει και διάφορες πτυχές της φιλοσοφικής και θρησκευτικής ιστορίας της Κίνας όπως ο Ταοϊσμός, ο Βουδισμός, ενώ παρουσιάζεται και η σχέση της κινεζικής τέχνης με τον υπόλοιπο κόσμο.
Το Σαντιρβάν τζαμί
Το πετρόχτιστο κτίσμα, στο κέντρο της Δράμας που αποτελεί ένα παλίμψηστο της πρόσφατης ιστορίας της ακριτικής πόλης, ήταν οθωμανικό τέμενος, με το μιναρέ να χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα. Σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή της εισόδου, ανακαινίστηκε το 1806 και παρέμεινε ως τέμενος μέχρι το 1922, αναφερόμενο ως Σαντιρβάν τζαμί.
Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, από το 1922 μέχρι το 1927, φιλοξένησε οικογένειες προσφύγων, ενώ από το 1927 έως το 1981 αποτέλεσε το χώρο έκδοσης της ιστορικής τοπικής εφημερίδας «Θάρρος». Το 1983 κηρύχτηκε διατηρητέο μνημείο, όμως στην πορεία των χρόνων και με την κατάπτωση της στέγης, καταστράφηκε.
Το 2012 αγοράστηκε από την εταιρεία Raycap, η οποία αποκατέστησε πλήρως το μνημείο με τις εντυπωσιακές τοιχογραφίες μεταμορφώνοντάς του σε χώρο πολιτισμού και ψηφιοποίησε το αρχείο της εφημερίδας «Θάρρος» με ελεύθερη πρόσβαση για όλους στον ιστότοπο του αρχείου.
