Επικίνδυνες συμβουλές διατροφής, παραπληροφόρηση, διαδικτυακός εκφοβισμός και ρητορική μίσους: τα παιδιά που χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αντιμετωπίζουν μια πληθώρα κινδύνων. Αρκετές ευρωπαϊκές χώρες θέλουν τώρα να περιορίσουν την πρόσβαση των ανηλίκων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη θεσπίσει μερικούς από τους πιο αυστηρούς κανόνες στον κόσμο προκειμένου να “χαλιναγωγήσει” τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας, με πολλαπλές έρευνες σε εξέλιξη για το πώς οι πλατφόρμες προστατεύουν τα παιδιά – ή όχι. Τώρα, ορισμένες χώρες ζητούν από την ΕΕ να προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα, καθώς όλο και περισσότερα στοιχεία δείχνουν τις αρνητικές επιπτώσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην ψυχική και σωματική υγεία των παιδιών. Με την υποστήριξη της Γαλλίας και της Ισπανίας, η Ελλάδα πρωτοστάτησε σε μια πρόταση για το πώς η ΕΕ θα πρέπει να περιορίσει τη χρήση των διαδικτυακών πλατφορμών από τα παιδιά, καθώς αυξάνονται οι φόβοι για τον εθιστικό τους χαρακτήρα.
Οι χώρες αυτές θα παρουσιάσουν σήμερα (06/06) το σχέδιο στους ομολόγους τους στην ΕΕ στο Λουξεμβούργο “ώστε η Ευρώπη να λάβει τα κατάλληλα μέτρα το συντομότερο δυνατό”, δήλωσε ο Έλληνας υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρης Παπαστεργίου. Η πρόταση περιλαμβάνει τον καθορισμό μιας ηλικίας ψηφιακής ενηλικίωσης σε όλη την ΕΕ των 27 χωρών, που σημαίνει ότι τα παιδιά δεν θα μπορούν να έχουν πρόσβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χωρίς τη συγκατάθεση των γονέων τους. Από τότε που δημοσιεύθηκε η πρόταση τον περασμένο μήνα, και άλλες χώρες, όπως η Κύπρος και η Δανία — που αναλαμβάνει την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ τον Ιούλιο — έχουν εκφράσει την υποστήριξή τους. Δανοί αξιωματούχοι δηλώνουν ότι το θέμα θα είναι προτεραιότητα κατά τη διάρκεια της εξάμηνης προεδρίας τους.
Η Γαλλία έχει πρωτοστατήσει ψηφίζοντας νόμο το 2023 που τις υποχρεώνει να λαμβάνουν τη γονική συναίνεση για χρήστες κάτω των 15 ετών. Ωστόσο, το μέτρο δεν έχει λάβει το πράσινο φως της ΕΕ που χρειάζεται για να τεθεί σε ισχύ. Φέτος, η Γαλλία εισήγαγε σταδιακά απαιτήσεις που υποχρεώνουν όλους τους ιστότοπους για ενηλίκους να ζητούν από τους χρήστες να επιβεβαιώνουν την ηλικία τους, με στόχο την αποτροπή πρόσβασης παιδιών σε πορνογραφικό περιεχόμενο. Σε αντίδραση σε αυτή την κίνηση, τρεις μεγάλες πλατφόρμες έκλεισαν αυτήν την εβδομάδα ως ένδειξη διαμαρτυρίας. Επιπλέον, υπό την πίεση της γαλλικής κυβέρνησης, το TikTok απαγόρευσε την Κυριακή το hashtag “#SkinnyTok”, μια τάση που προωθεί ακραίες δίαιτες και επικίνδυνες συμβουλές για απώλεια βάρους.
Επαλήθευση πραγματικής ηλικίας
Η Ελλάδα δηλώνει πως επιδιώκει να προστατεύσει τα παιδιά από τους κινδύνους της υπερβολικής χρήσης του διαδικτύου. Στην πρόταση δεν καθορίζεται η ηλικία από την οποία θα ισχύει η ψηφιακή ενηλικίωση, όμως ο κ. Παπαστεργίου τόνισε ότι οι πλατφόρμες πρέπει να γνωρίζουν την πραγματική ηλικία των χρηστών, “ώστε να μην προβάλλουν ακατάλληλο περιεχόμενο σε ανηλίκους”. Η Γαλλία, η Ελλάδα και η Ισπανία εξέφρασαν την ανησυχία τους για τον αλγοριθμικό σχεδιασμό των ψηφιακών πλατφορμών που αυξάνει την έκθεση των παιδιών σε εθιστικό και επιβλαβές περιεχόμενο- με κίνδυνο επιδείνωσης του άγχους, της κατάθλιψης και των προβλημάτων αυτοεκτίμησης. Η πρόταση επισημαίνει επίσης πως ο υπερβολικός χρόνος μπροστά στην οθόνη σε μικρή ηλικία παρεμποδίζει την ανάπτυξη των κριτικών δεξιοτήτων και των κοινωνικών δεξιοτήτων των ανηλίκων.
Ζητούν “μια εφαρμογή σε επίπεδο ΕΕ που να υποστηρίζει μηχανισμούς γονικού ελέγχου, να επιτρέπει την κατάλληλη επαλήθευση της ηλικίας και να περιορίζει τη χρήση ορισμένων εφαρμογών από ανηλίκους”. Ο στόχος θα ήταν συσκευές όπως τα smartphones να έχουν ενσωματωμένη επαλήθευση της ηλικίας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο ψηφιακός παρατηρητής της ΕΕ, θέλει να ξεκινήσει μια εφαρμογή επαλήθευσης της ηλικίας τον επόμενο μήνα, επιμένοντας ότι αυτό μπορεί να γίνει χωρίς την αποκάλυψη προσωπικών στοιχείων. Η ΕΕ δημοσίευσε τον περασμένο μήνα σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών για την προστασία των ανηλίκων στις πλατφόρμες, το οποίο θα οριστικοποιηθεί μόλις ολοκληρωθεί η δημόσια διαβούλευση αυτόν τον μήνα, συμπεριλαμβανομένης της προκαθορισμένης ιδιωτικοποίησης των λογαριασμών των παιδιών και της διευκόλυνσης του αποκλεισμού και της αποσιώπησης των χρηστών.
Οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές δεν είναι δεσμευτικές, αλλά το μπλοκ επιβάλλει μέτρα με άλλους τρόπους.
Έρευνες της ΕΕ
Αυτή τη στιγμή διερευνά το Facebook και το Instagram της Meta, καθώς και το TikTok, στο πλαίσιο του μεγάλου νόμου για τη διαχείριση περιεχομένου, του Digital Services Act (DSA), φοβούμενη ότι οι πλατφόρμες δεν κάνουν αρκετά για να αποτρέψουν την πρόσβαση των παιδιών σε επιβλαβές περιεχόμενο. Στην περίπτωση της Meta, η ΕΕ ανησυχεί ότι τα εργαλεία επαλήθευσης ηλικίας της πλατφόρμας ενδέχεται να μην είναι αποτελεσματικά. Επιπλέον, την περασμένη εβδομάδα ξεκίνησε έρευνα σε τέσσερις πορνογραφικές πλατφόρμες λόγω υποψιών ότι δεν εμποδίζουν τα παιδιά να έχουν πρόσβαση σε περιεχόμενο ενηλίκων. Ταυτόχρονα, η ΕΕ βρίσκεται σε μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις για έναν νόμο που στοχεύει στην καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, όμως η πρόταση παραμένει αβέβαιη, καθώς ορισμένες χώρες εκφράζουν φόβους ότι θα δώσει στις αρχές πρόσβαση σε κρυπτογραφημένες επικοινωνίες.
Η νομική πρόταση έχει φέρει αντιμέτωπους τους υποστηρικτές της προστασίας της ιδιωτικής ζωής με εκείνους που εργάζονται για την προστασία των παιδιών – και παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες, έχει αποτύχει να λάβει την έγκριση των κρατών-μελών της ΕΕ.