Ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επισκέπτεται για πρώτη φορά μετά από έξι χρόνια τον Λευκό Οίκο, επιδιώκοντας να αποκαταστήσει τις ταραγμένες σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες — δύο συμμάχους στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.
Η συνάντηση της Πέμπτης με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, αναμένεται να ανοίξει τον δρόμο για εμπορικές και αμυντικές συμφωνίες άνω των 50 δισ. δολαρίων, περιλαμβάνοντας την αγορά μαχητικών αεροσκαφών Lockheed Martin, επιβατικών αεροπλάνων της Boeing και μεγάλων ποσοτήτων υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), σύμφωνα με Τούρκους αξιωματούχους.
Η Άγκυρα βλέπει τη συνάντηση ως ευκαιρία για επαναπροσέγγιση με την Ουάσινγκτον, μετά από μια μακρά περίοδο εντάσεων, που περιλάμβανε την αγορά ρωσικών οπλικών συστημάτων, διπλωματικές προστριβές και εμπορικά αντίποινα. Η Τουρκία εξακολουθεί να βασίζεται στη στρατιωτική και διπλωματική στήριξη των ΗΠΑ για να διατηρήσει τη γεωπολιτική της ισχύ στην περιοχή, ενώ οι επενδυτές βλέπουν τη σχέση της χώρας με τη Δύση ως κρίσιμη για την πορεία της τουρκικής οικονομίας.
Η προοπτική εξομάλυνσης των σχέσεων με την Ουάσινγκτον έχει ήδη ενισχύσει τις αγορές της Τουρκίας, με τις τιμές των κρατικών ομολόγων και τις μετοχές να σημειώνουν άνοδο μετά την ανακοίνωση της επίσκεψης Ερντογάν.
«Ο Ερντογάν θέλει να αξιοποιήσει τη θητεία Τραμπ για να αναδιαμορφώσει και να βελτιώσει τις σχέσεις Τουρκίας–ΗΠΑ, με έμφαση στις αμυντικές συνεργασίες», δήλωσε ο Εμρέ Πέκερ, αναλυτής του Eurasia Group στο Λονδίνο.
Η σημερινή επίσκεψη γίνεται σε εντελώς διαφορετικό κλίμα από τη δύσκολη συνάντηση του Νοεμβρίου 2019. Τότε, η απόφαση Τραμπ να αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα από τη Συρία οδήγησε σε τουρκική στρατιωτική επιχείρηση κατά των Κούρδων συμμάχων των ΗΠΑ, προκαλώντας κυρώσεις από την Ουάσινγκτον. Η κρίση αποκλιμακώθηκε μόλις μετά την παρέμβαση του τότε Αντιπροέδρου Μάικ Πενς.
Έξι χρόνια αργότερα —και μετά από μια πλήρη δημοκρατική θητεία υπό τον Τζο Μπάιντεν, κατά την οποία η Τουρκία δεν αποτέλεσε προτεραιότητα— τόσο ο Ερντογάν όσο και ο Τραμπ επιδιώκουν αναθέρμανση των σχέσεων. Η Τουρκία επιθυμεί να καλύψει τις ενεργειακές και αμυντικές της ανάγκες από τις ΗΠΑ, ενώ ο Τραμπ βλέπει την προοπτική μιας εμπορικής συμφωνίας ως εύκολη πολιτική νίκη.
Για τον Ερντογάν, η προσέγγιση με τις ΗΠΑ αποτελεί τακτική επιλογή: θέλει να ενισχύσει τη θέση της Τουρκίας στη Δύση, δύο χρόνια μετά την επανεκλογή του, και να καθησυχάσει τις αγορές. Έχει ήδη εγκαταλείψει ανορθόδοξες οικονομικές πολιτικές, τοποθετώντας τον πρώην αναλυτή της Merrill Lynch, Μεχμέτ Σιμσέκ, στο Υπουργείο Οικονομικών.
Ο πληθωρισμός στη χώρα ξεπερνά σήμερα το 30%, ενώ τα συναλλαγματικά αποθέματα παραμένουν χαμηλά. Σε αυτό το πλαίσιο, η ενίσχυση της σχέσης με την Ουάσινγκτον θεωρείται κρίσιμη για τη σταθερότητα.
«Ο Ερντογάν, που δίνει απόλυτη προτεραιότητα στη διατήρηση της εξουσίας του, θέλει να αποφύγει οποιαδήποτε εμπλοκή με τις ΗΠΑ ή τον Τραμπ που θα μπορούσε να απειλήσει το πολιτικό του μέλλον έως το 2028 ή και νωρίτερα», δήλωσε ο Νιχάτ Αλί Οζτζάν, στρατηγικός αναλυτής του τουρκικού think tank TEPAV.
Το μεγαλύτερο μέρος των εν δυνάμει συμφωνιών της Πέμπτης αφορά την αεροπορία. Η Τουρκία εξετάζει την αγορά έως και 250 επιβατικών αεροπλάνων από την Boeing και επιπλέον F-16 από την Lockheed Martin. Ο Τραμπ άφησε επίσης ανοιχτό το ενδεχόμενο επίλυσης της διαμάχης γύρω από τα μαχητικά F-35, από το πρόγραμμα των οποίων η Τουρκία είχε αποβληθεί μετά την αγορά του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S-400.
Παρά το γεγονός ότι η Άγκυρα αρνείται να εγκαταλείψει τους S-400, ελπίζει πως μπορεί να υπάρξει συμβιβασμός στη χρήση τους, ώστε να επιτραπεί η αγορά 40 F-35.
Παράλληλα, η Τουρκία ανακοίνωσε συμφωνίες μακράς διάρκειας για την αγορά 76 δισ. κυβικών μέτρων LNG από τις Mercuria Energy και Woodside Energy, κυρίως από αμερικανικές εγκαταστάσεις. Η ενίσχυση των εισαγωγών ενέργειας και των αμυντικών συμβολαίων αναμένεται να συμβάλει στον τριπλασιασμό του διμερούς εμπορίου — στόχος είναι τα 100 δισ. δολάρια ετησίως.
«Η Τουρκία δείχνει σημάδια στρατηγικής στροφής προς την αποκατάσταση εμπιστοσύνης, ιδιαίτερα μετά τις εντάσεις που προκάλεσαν οι αμυντικές σχέσεις με τη Ρωσία και οι διαφορές στην εξωτερική πολιτική», δήλωσε ο Ουμούντ Σόκρι, σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής στο Middle East Institute.
Ωστόσο, οι λεπτές ισορροπίες που τηρεί η Άγκυρα μεταξύ Ρωσίας και Δύσης ενέχουν κινδύνους και αβεβαιότητες.
Οι εξελίξεις στη σχέση ΗΠΑ–Τουρκίας θα έχουν άμεσες επιπτώσεις στη Συρία, όπου η Άγκυρα επιδιώκει τη στήριξη της Ουάσινγκτον για την επίτευξη συμφωνίας μεταξύ των Κούρδων μαχητών και της κυβέρνησης του νέου προέδρου Άχμεντ αλ-Σάραα στη Δαμασκό.
Η Τουρκία θεωρεί τις κουρδικές δυνάμεις προέκταση του PKK, το οποίο έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από ΗΠΑ και ΕΕ. Παρά την πρόσφατη ανακοίνωση του PKK ότι εγκαταλείπει τα όπλα, η Άγκυρα φοβάται ότι μαχητές μπορεί να συνεχίσουν τη δράση τους από τη Συρία, χρησιμοποιώντας αμερικανικά όπλα που είχαν χορηγηθεί για την καταπολέμηση του ISIS.
Η στάση της Τουρκίας απέναντι στο Ισραήλ και οι διαφορές στη Μέση Ανατολή παραμένουν εμπόδια στην πλήρη εξομάλυνση των σχέσεων με την Ουάσινγκτον.
«Οι οικονομικές παραχωρήσεις δεν είναι αρκετές για να εξασφαλίσουν μακροπρόθεσμη σταθερότητα στις σχέσεις Τουρκίας–ΗΠΑ», προειδοποιεί ο Οζτζάν.
Συντακτική ομάδα protoneo.gr