Ο Ολεγκ Ορλόφ, κορυφαία προσωπικότητα της οργάνωσης Memorial, επέλεξε να παραμείνει στην Ρωσία και να συνεχίσει, παρά τους κινδύνους, να υπερασπίζεται τα δικαιώματα του ανθρώπου και να καταγγέλλει την επίθεση κατά της Ουκρανίας, ακόμη και με τίμημα την φυλάκισή του.
Ο 70χρονος αντιφρονών και ακτιβιστής επί 45 χρόνια έχει διακινδυνεύσει ήδη πολλές φορές την ζωή του. Σήμερα, καταδικάσθηκε σε φυλάκιση δυόμισι ετών.
Δικαστήριο της Μόσχας τον τιμώρησε για τις επανειλημμένες καταγγελίες της ρωσικής επίθεσης κατά της Ουκρανίας, που εξαπολύθηκε πριν από δύο χρόνια από τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Εκτοτε, οι περισσότεροι αντιτιθέμενοι στον Ρώσο πρόεδρο έχουν ριχτεί στην φυλακή ή επέλεξαν την εξορία.
Ομως εκείνος, ο Ολεγκ Ορλόφ, δεν θέλησε ποτέ να φύγει: “Είμαι πιο χρήσιμος εδώ”, έλεγε στα μέσα του Φεβρουαρίου στο Γαλλικό Πρακτορείο (AFP), κρίνοντας ότι είναι σημαντικό οι κριτικές φωνές να παραμείνουν στην Ρωσία παρά την συστηματική καταστολή που εφαρμόζει το καθεστώς.
“Δεν μετανιώνω για τίποτε”, είπε χθες με δυνατή φωνή στο δικαστήριο, την παραμονή της καταδίκης του.
Τα δύο τελευταία χρόνια, την ώρα που οι περισσότεροι διαφωνούντες αναγκάσθηκαν με τον έναν ή άλλο τρόπο να σιωπήσουν, ο Ολεγκ Ορλόφ έγινε η μία από τις αντιπολεμικές φωνές που συνέχισε να εκφράζεται ανοικτά στην Ρωσία.
Από τον Ιούνιο έως τον Οκτώβριο 2023, μετέτρεψε την πρώτη του δίκη σε βήμα κατά του Κρεμλίνου και κατά της επίθεσής του εναντίον της Ουκρανίας, εκμεταλλευόμενος κάθε συνεδρίαση για να επαναδιατυπώσει την κατηγορηματική του αντίθεση και καταγγελία “ενός πολέμου που καταστρέφει το μέλλον” της Ρωσίας.
Πρόσφατα, στις αρχές του Φεβρουαρίου, έλαβε το παράσημο του “ξένου πράκτορα”, όπως οι περισσότεροι διαφωνούντες, πολέμιοι του Κρεμλίνου.
Παράδοση και αντίσταση
Αυτή η επιμονή είναι τιμή για έναν άνθρωπο ο οποίος από το 1979 και την σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν καταγγέλλει τις αυταρχικές παρεκβάσεις και την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην χώρα του.
“Αν μετάνιωνα, θα απαρνιόμουν όλη την ζωή μου (…) άρα, πρέπει να συνεχίσω τον αγώνα”, όπως οι αντιφρονούντες της σοβιετικής εποχής που υπέστησαν πολλαπλά κύματα καταστολής, εξηγούσε στο AFP.
Οφείλουμε να αντισταθούμε όπως και οι λαμπροί μας προκάτοχοι”.
Γεννημένος το 1953 από πατέρα μηχανικό και μητέρα φιλόλογο, ο Ολεγκ Ορλόφ σπούδασε Βιολογία στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας. Πολύ νωρίς εισέρχεται στους κύκλους των διαφωνούντων και τάσσεται κατά της σοβιετικής εισβολής στο Αφγανιστάν.
Στο τέλος της δεκαετίας του 1980, εντάσσεται στο Memorial, τότε νέα οργάνωση που έχει ως στόχο την καταγραφή και την διαφύλαξη της μνήμης των εκατομμυρίων θυμάτων της σοβιετικής καταστολής, με τη φρούδα ελπίδα της αποφυγής της επανάληψης της Ιστορίας.
Η οργάνωση Memorial ερευνά επίσης τις παραβιάσεις των δικαιωμάτων του ανθρώπου στη σύγχρονη Ρωσία στη χαώδη δεκαετία του 1990. Σε αυτό το έργο υπήρξε λαμπρός ο Ολεγκ Ορλόφ.
Εργάζεται ως παρατηρητής στις συρράξεις που ακολούθησαν την διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης, στην Μολδαβία, την κεντρική Ασία και κυρίως στον Καύκασο, στην Τσετσενία, που καταστράφηκε από το 1994 και έπειτα από δύο πολέμους ανάμεσα στην Μόσχα και τους Τσετσένους αυτονομιστές.
Το 1995, συμμετείχε σε ομάδα εθελοντών ομήρων κατά τις διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωση 2.000 κρατουμένων από τσετσένους αυτονομιστές στο νοσοκομείο του Μπουντόνοφσκ της νοτιοδυτικής Ρωσίας. Η κρίση, που χαρακτηρίσθηκε από τις αιματηρές επιθέσεις των ρωσικών δυνάμεων, τελειώνει με την απελευθέρωση της πλειονότητας των ομήρων και συνιστά σημείο καμπής στην έκβαση του πρώτου πολέμου της Τσετσενίας (1994-1996).
Ο Ολεγκ Ορλόφ θα συλληφθεί και πάλι όμηρος μαζί με δημοσιογράφους στο τέλος του 2007 από ομάδα ενόπλων σε ξενοδοχείο του Ναζρέν στην γειτονική της Τσετσενίας Ινγκουσετία. Οι όμηροι, ανάμεσά τους και ο Ορλόφ, θα κακοποιηθούν, θα απειληθούν με εκτέλεση σε αγρό στα περίχωρα της πόλης και στην συνέχεια θα εγκαταλειφθούν ξυπόλητοι στο χιόνι.
Στο τέλος του 2021, λίγες εβδομάδες πριν από την ρωσική επίθεση στην Ουκρανία, η μη κυβερνητική οργάνωση Memorial διαλύεται από τη Δικαιοσύνη του ρωσικού καθεστώτος. Θα βραβευθεί με το Νόμπελ Ειρήνης το 2022. Ο Ορλώφ υποσχέθηκε να συνεχίσει τον αγώνα, ακόμη και αν τα μέλη της ομάδας του θα έπρεπε να εργάζονται σε συνθήκες ημιπαρανομίας.
Περιμένοντας την σημερινή απόφαση του δικαστηρίου, ο Ολεγκ Ορλόφ είχε ετοιμάσει έναν σάκο με τα είδη πρώτης ανάγκης για την φυλακή. Ηταν ήρεμος και ζούσε μία κανονική ζωή στην Μόσχα, ανάμεσα σε ιατρικές επισκέψεις, ώρες στο γυμναστήριο και εξόδους με την Τατιάνα Κοσάτκινα, σύζυγο και σύντροφό του στους αγώνες του.
