Στοιχεία που δείχνουν αύξηση 280%, από την έναρξη λειτουργίας του μέχρι και σήμερα, στις επισκέψεις στον σταθερό Χώρο Εποπτευόμενης Χρήσης της Αθήνας, διαβιβάστηκαν στη Βουλή από τον υφυπουργό Υγείας Δημήτρη Βαρτζόπουλο, στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού ελέγχου.
Η ποσοστιαία αύξηση των επισκέψεων στο σταθερό ΧΕΧ της Αθήνας, το «Steki46», είναι η μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί πανευρωπαϊκά.
Οι Χώροι Εποπτευόμενης Χρήσης είναι κατάλληλα διαμορφωμένοι και προστατευμένοι χώροι, όπου παρέχεται η δυνατότητα να γίνει ασφαλής χρήση (ενέσιμη, μέσω καπνίσματος ή ενδορινικά), σε ένα μη επικριτικό περιβάλλον, υπό την εποπτεία εξειδικευμένου προσωπικού, τηρώντας τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας. Το υπουργείο διαβιβάζει στη Βουλή και στοιχεία για την προσέλευση στο κινητό ΧΕΧ που λειτουργεί στη Θεσσαλονίκη.
Εντυπωσιακοί είναι οι αριθμοί, όχι μόνο σε σχέση με τις προσελεύσεις στα ΧΕΧ, αλλά και για τα περιστατικά που ανατάχθηκαν, δηλαδή τις ζωές που σώθηκαν, μέσα στο «Steki46».
«Steki46»
Τον Απρίλιο του 2022, λειτούργησε, για πρώτη φορά, ο πρώτος Σταθερός Χώρος Εποπτευόμενης Χρήσης (ΧΕΧ) στην Αθήνα, με δώδεκα (12) θέσεις εποπτευόμενης χρήσης και με διεπιστημονική ομάδα προσωπικού ειδικοτήτων ιατρών, νοσηλευτών, ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών και ειδικών θεραπευτών. Ο σταθερός ΧΕΧ στην Αθήνα λειτουργεί επτά (7) ημέρες την εβδομάδα από τις 08:00 έως τις 22:00.
Κατά το πρώτο έτος (2022) λειτουργίας του σταθερού ΧΕΧ “Steki46», 599 φυσικά πρόσωπα έλαβαν τις υπηρεσίες της Δομής και πραγματοποιήθηκαν συνολικά 6.411 επισκέψεις για ασφαλέστερη χρήση. Το 2023, 1.280 φυσικά πρόσωπα έλαβαν υπηρεσίες του ΧΕΧ και οι συνολικές επισκέψεις για ασφαλέστερη χρήση ανήλθαν στις 22.085, σημειώνοντας αύξηση 244,6% σε σχέση με το 2022. Το 2024, 1.575 φυσικά πρόσωπα έλαβαν υπηρεσίες και οι συνολικές επισκέψεις για ασφαλέστερη χρήση ανήλθαν στις 40.544, σημειώνοντας περαιτέρω αύξηση 83,6% σε σύγκριση με το 2023. Το τρέχον έτος, έως και τα τέλη Ιουνίου, τα φυσικά πρόσωπα που έχουν λάβει υπηρεσίες είναι 1.224 και οι συνολικές επισκέψεις για ασφαλέστερη χρήση είναι 24.358. Αν ληφθεί υπόψη ότι αυτά τα στοιχεία αφορούν μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2025, τότε αναμένεται περαιτέρω σημαντική αύξηση ως το τέλος του έτους. Από την έναρξη λειτουργίας του ΧΕΧ έως και τα μέσα του 2025, οι συνολικές επισκέψεις αυξήθηκαν από 6.411 σε 24.358 (μέχρι τον Ιούνιο του 2025), καταγράφοντας συνολική αύξηση 280% σε σύγκριση με το 2022. Ο μέσος όρος ληπτών/ριών των υπηρεσιών ημερησίως είναι 110 και ο μέσος όρος των επισκέψεων για ασφαλέστερη χρήση είναι ημερησίως 130. Από τον Απρίλη του 2022 ως και σήμερα, υπάρχει μια διαρκώς αυξανόμενη τάση προσέλευσης των χρηστών ναρκωτικών ουσιών που λαμβάνουν τις παρεχόμενες υπηρεσίες του ΧΕΧ.
Σώθηκαν 500 ζωές
«Το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα έχει επιτευχθεί, όπως αποδεικνύεται από τη σταθερή και εντυπωσιακή αύξηση των ποσοστών προσέλευσης, με τη μεγαλύτερη καταγεγραμμένη αύξηση πανευρωπαϊκά. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι εντός του ΧΕΧ έχουν σωθεί περισσότερες από 500 ανθρώπινες ζωές. Συγκεκριμένα, έχουν αποτραπεί 328 περιπτώσεις υπερδοσολογίας μέσω στενής παρακολούθησης (close monitoring), ενώ ανατάχθηκαν 210 περιστατικά με τη χορήγηση ναλοξόνης σε κατάσταση υπερδοσολογίας εντός του ΧΕΧ. Σημειώνεται ότι καμία ανθρώπινη ζωή δεν έχει χαθεί εντός του ΧΕΧ, αποδεικνύοντας τη σημαντικότητα και τη συμβολή του στην προάσπιση της ανθρώπινης ζωής», αναφέρει ο υφυπουργός Υγείας Δημήτρης Βαρτζόπουλος.
Κινητοί ΧΕΧ στην Αττική
Το Υπουργείο Υγείας και ο Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων (Ε.Ο.Π.Α.Ε.), στοχεύουν στην περαιτέρω διεύρυνση των υπηρεσιών άμεσης πρόσβασης και μείωσης της βλάβης στην Αττική, με την ίδρυση και λειτουργία τριών (3) νέων Κινητών Χώρων Εποπτευόμενης Χρήσης.
Οι τρείς (3) νέοι Κινητοί ΧΕΧ θα διαθέτουν ειδικά οχήματα με δύο (2) θέσεις ελεγχόμενης χρήσης το καθένα και προβλέπεται να καλύπτουν γεωγραφικά και να δραστηριοποιούνται σε όλο το εύρος της Περιφέρειας Αττικής, για την παροχή υπηρεσιών ασφαλέστερης χρήσης ναρκωτικών ουσιών και τη μείωση της βλάβης σε ένα μη επικριτικό περιβάλλον υπό την εποπτεία εκπαιδευμένου προσωπικού και με την τήρηση των κανόνων υγιεινής και ασφάλειας.
Κινητό ΧΕΧ Θεσσαλονίκης
Στον Κινητό ΧΕΧ της Θεσσαλονίκης, στους 9 μήνες λειτουργίας του, καταγράφονται 1.941 μοναδικοί ωφελούμενοι που έλαβαν υπηρεσίες, ενώ έχουν πραγματοποιηθεί συνολικά 6.620 επισκέψεις για ασφαλέστερη χρήση, ως σήμερα. Στο διάστημα αυτό έχει αναταχθεί 1 περιστατικό υπερδοσολογίας με χορήγηση ναλοξόνης ενώ έχουν προληφθεί 28 περιπτώσεις υπερδοσολογίας μέσω στενής παρακολούθησης. Ο Κινητός ΧΕΧ Θεσσαλονίκης ξεκίνησε τη λειτουργία του τον Νοέμβριο του 2024 (9 μήνες λειτουργίας). Μέχρι σήμερα, καταγράφονται 8.653 επισκέψεις από 1.941 μοναδικούς ωφελούμενους. Επιπλέον, έχουν γίνει 6.620 ασφαλείς χρήσεις εντός του ΧΕΧ. Με βάση τα στοιχεία, παρά το σύντομο χρονικό διάστημα λειτουργίας του, ο κινητός ΧΕΧ ήρθε να καλύψει μία πραγματική ανάγκη στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης.
Αποδοχή, υποστήριξη, φροντίδα
Οι ΧΕΧ και όλες οι δομές Μείωσης της Βλάβης λειτουργούν με γνώμονα την αποδοχή χωρίς προϋποθέσεις και ελάχιστα κριτήρια ένταξης, προκειμένου να διασφαλίζεται η παροχή βασικών υπηρεσιών υγείας, υποστήριξης και φροντίδας στους πιο ευάλωτους πληθυσμούς. Η φιλοσοφία τους εδράζει στην φροντίδα και στην οικοδόμηση σχέσης εμπιστοσύνης και τη δράση των υπηρεσιών στο πεδίο, στον δρόμο, σε σημεία που υπάρχουν ενεργοί χρήστες ψυχοδραστικών ουσιών. Ο ΧΕΧ, όπως και οι υπόλοιπες δομές και υπηρεσίες της μείωσης της βλάβης, αποτελούν το πρώτο σκαλοπάτι για την ένταξη των ατόμων στη θεραπευτική διαδικασία. Η σημασία της θεραπευτικής σχέσης που χτίζεται με το προσωπικό και τα στελέχη του ΧΕΧ είναι εξαιρετικά σημαντική, ώστε να μπορέσουν τα άτομα να ενταχθούν σε ένα θεραπευτικό πλαίσιο. Βασικός στόχος της λειτουργίας του ΧΕΧ και όλων των δομών Μείωσης της Βλάβης είναι η διασύνδεση και η παραπομπή των ληπτών-ριών των υπηρεσιών του με περαιτέρω υπηρεσίες υγείας, θεραπευτικά προγράμματα και δομές στέγασης και φιλοξενίας. Από τις αρχές του 2024 έως και σήμερα έχουν διασυνδεθεί με περαιτέρω υπηρεσίες υγείας 514 ωφελούμενοι του ΧΕΧ, έχουν παραπεμφθεί σε θεραπευτικά προγράμματα 447 ωφελούμενοι του ΧΕΧ κι έχουν διασυνδεθεί με δομές στέγασης και φιλοξενίας 433 ωφελούμενοι του ΧΕΧ. Απώτερος στόχος όλων των προγραμμάτων είναι ο περιορισμός της βλάβης από τη χρήση, η παροχή φροντίδας και η προετοιμασία, για όσους το επιθυμούν, να κάνουν το επόμενο θεραπευτικό βήμα για ένταξη σε θεραπεία.
Χρήση στην Αθήνα
Στο κέντρο της Αθήνας, όπως επισημαίνει ο υφυπουργός Υγείας, συγκεντρώνονται κυρίως χρήστες εισπνεόμενης ή ενέσιμης χρήσης παράνομων ψυχοδραστικών ουσιών, συνθετικών και διεγερτικών, οι οποίοι αντιμετωπίζουν προβλήματα πρόσβασης σε δομές και υπηρεσίες αλλά και άλλα συνοδά προβλήματα όπως η έλλειψη στέγης. Το σύνολο των ατόμων εμφανίζουν αυξημένη ευαλωτότητα σε σοβαρά προβλήματα σωματικής υγείας. Πολύ συχνά αναδεικνύονται και ψυχιατρικά ζητήματα είτε ως αποτέλεσμα της χρήσης, είτε ανεξάρτητα από αυτήν, ενώ η απουσία σταθερής στέγης δρα καταλυτικά, ενισχύοντας την έκπτωση της λειτουργικότητας και της αυτοφροντίδας και περιορίζοντας δραστικά την ικανότητα κάλυψης βασικών αναγκών και της πρόσβασης σε δομές υγείας. «Η ανάγκη για συντονισμένες παρεμβάσεις στο πεδίο, η διασφάλιση της πρόσβασης των ατόμων αυτών σε δομές μείωσης της βλάβης και η παροχή ολιστικής φροντίδας στη βάση μία ανθρωποκεντρικής προσέγγισης είναι απαραίτητη και αποτελεί θεμελιώδη σκοπό και αποστολή του Εθνικού Οργανισμού Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων (Ε.Ο.Π.Α.Ε.)», αναφέρει ο κ. Βαρτζόπουλος.
‘Αμεση πρόσβαση
Από το 2022 έχει αναπτυχθεί Δίκτυο Υπηρεσιών ‘Αμεσης Πρόσβασης εξαρτημένων και στην Αθήνα λειτουργούν 9 δομές και υπηρεσίες μεταξύ των οποίων 2 Κέντρα Ημέρας, 1 Υπνωτήριο, 1 Ξενώνας Μεταβατικής Φιλοξενίας Χρηστών, 1 Κινητή Ιατρική Μονάδα, 1 Κινητή Μονάδα Παρέμβασης – Υπηρεσία Streetwork, 1 Μονάδα ‘Αμεσης Βοήθειας και Υποστήριξης (ΜΑΒΥ), 1 Μονάδα Υποδοχής και Θεραπευτικής Ένταξης (ΜΥΘΕ) και ο 1ος σταθερός Χώρος Εποπτευόμενης Χρήσης (ΧΕΧ) για να εξυπηρετούνται άμεσα και χωρίς περιορισμούς οι ενεργοί χρήστες που βρίσκονται εκτός θεραπευτικών προγραμμάτων. Απώτερος σκοπός είναι η προαγωγή της υγείας των ενεργών χρηστών ναρκωτικών ουσιών, η μείωση του επιπολασμού των μεταδιδόμενων νόσων, στον πληθυσμό, των χρηστών ναρκωτικών ουσιών, η πρόληψη και έγκαιρη παρέμβαση για την αντιμετώπιση της υπερδοσολογίας, η δημιουργία επαφής με πληθυσμούς χρηστών, η κινητοποίηση και η διασύνδεσή τους με προγράμματα θεραπείας και δομές κοινωνικής πρόνοιας, υγείας και θεραπείας και εν κατακλείδι η προστασία της Δημόσιας Υγείας. Στον στρατηγικό σχεδιασμό του Υπουργείου Υγείας και του ΕΟΠΑΕ είναι η περαιτέρω διεύρυνση των υπηρεσιών άμεσης πρόσβασης και μείωσης της βλάβης στην Αττική.
Δίκτυο Υπηρεσιών ‘Αμεσης Πρόσβασης λειτουργεί και στη Θεσσαλονίκη με 7 δομές και υπηρεσίες, μεταξύ των οποίων 4 Κέντρα Ημέρας (ή και με) Υπηρεσίες Βραχείας Φιλοξενίας, 1 Κινητή Μονάδα Παρέμβασης – Υπηρεσίες Streetwork, 1 Μονάδα Υποδοχής και Θεραπευτικής Ένταξης (ΜΥΘΕ) και ο πρώτος Κινητός Χώρος Εποπτευόμενης Χρήσης (ΧΕΧ).
Στην ανάγκη για περισσότερους Χώρους Εποπτευόμενης Χρήσης έχει αναφερθεί ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Γιώργος Σταμάτης. Σε απάντηση δικής του ερώτηση, διαβιβάστηκαν από τον υφυπουργό Υγείας τα στοιχεία για τη λειτουργία και τον σχεδιασμό αναφορικά με τους ΧΕΧ. «Τον Απρίλιο του 2022 ξεκίνησε τη λειτουργία του στην Αθήνα, ο πρώτος ΧΕΧ, το “Steki 46”, με σκοπό να αποτελέσει πρότυπο για την ίδρυση και λειτουργία και άλλων ανάλογων χώρων σε όλη τη Χώρα. Πρόκειται για μια πρωτοποριακή δομή στην Ελλάδα και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, με σκοπό την προστασία της υγείας των ουσιοεξαρτημένων συμπολιτών μας, τη συμβουλευτική τους υποστήριξη και τη θωράκιση της δημόσιας υγείας. Επιπρόσθετα, στη Θεσσαλονίκη, ξεκίνησε τη λειτουργία της κινητή μονάδα Χώρου Εποπτευόμενης Χρήσης. Σε αυτό το πλαίσιο, χρειάζεται η δημιουργία και άλλων Χώρων Εποπτευόμενης Χρήσης, προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες σε όλη τη Χώρα», ανέφερε, στην ερώτησή του, ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας.
Επιμέλεια: Συντακτική Ομάδα