«Ανησυχούμε πάρα πολύ με την κλιμάκωση της σύγκρουσης Ισραήλ – Ιράν, εμείς θα επιμείνουμε σε δύο σημεία ότι το Ιράν δεν μπορεί να αποκτήσει πυρηνικό οπλοστάσιο καθώς και ότι η λύση μπορεί να έλθει μέσω της διπλωματίας, μόνον οι ΗΠΑ μπορούν να φέρουν στο τραπέζι του διαλόγου τα δύο αντιμαχόμενα μέρη, ας ελπίσουμε να μην υπάρξει περαιτέρω κλιμάκωση με δυσμενείς συνέπειες και στον τομέα της Οικονομίας, του εμπορίου και της ναυτιλίας, όπου η Ελλάδα είναι ηγέτιδα δύναμη παγκοσμίως», ανέφερε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης στη συζήτηση του με την Emiliya Mychasuk, αρχισυντάκτρια των Financial Times για το κλίμα, στο πλαίσιο του συνεδρίου «Energy Transition Summit: East Med & Southeast Europe» που διοργανώνουν οι Financial Times σε συνεργασία με την Καθημερινή στο Four Seasons Astir Palace.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης πέρα από την σύρραξή Ιράν – Ισραήλ έκανε αναφορά και στην κατάσταση στη Γάζα και τόνισε: «Έχουμε μία πολύ ανησυχητική κατάσταση από ανθρωπιστικής άποψης στη Γάζα. Πρέπει να υπάρξει εκεχειρία και να διασφαλιστεί απρόσκοπτα η ροή της ανθρωπιστικής βοήθειας.
Η Ελλάδα δεν θα συμμετάσχει στρατιωτικά σε ενδεχόμενη Νατοική επιχείρηση. Κατορθώσαμε να επιτύχουμε τον ασφαλή επαναπατρισμό Ελλήνων από την περιοχή, ας ελπίσουμε να μην χρειαστεί να κάνουμε και άλλες τέτοιες επιχειρήσεις».
Για την πυρηνική ενέργεια και το ενδεχόμενο συμμετοχής της Ελλάδας στο όλο ζήτημα ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανέφερε:
«Δεν βλέπω κανένα λόγο να φθάσουμε στην κλιματική ουδετερότητα χωρίς την πυρηνική ενέργεια, θέλω να συμμετέχουμε στη συζήτηση για την πυρηνική τεχνολογία, δε λέω ότι θα το κάνουμε αύριο, αλλά έχω πει και προς την Ευρώπη ότι πρέπει να βάλουμε ένα στρατηγικό στοίχημα και οι επενδύσεις στην πυρηνική τεχνολογία είναι μέρος αυτής της συζήτησης».
«Πρέπει επίσης να εξετάσουμε κατά πόσον η πυρηνική τεχνολογία είναι μία επιλογή για τη ναυτιλία σε έναν ορίζοντα 10 – 15 ετών από τώρα, πρέπει να συμμετέχουμε στη διάλογο για την πυρηνική τεχνολογία και να κάνουμε ομάδες εργασίας με τη ναυτιλιακή κοινότητα συνέχισε ο πρωθυπουργός.
«Μπορούμε να κερδίσουμε μία τρίτη κυβερνητική θητεία, εφόσον εκπληρώσουμε τις δεσμεύσεις μας»
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε αναφορά και στις επόμενες εκλογές και είπε με ξεκάθαρο τρόπο ότι η ΝΔ μπορεί να κερδίσει την 3η τετραετία αν εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της.
«Θέλουμε να διατηρήσουμε τη δημοσιονομική πειθαρχία που αναγνωρίζουν οι αγορές, κατορθώνουμε να έχουμε πρωτογενή πλεονάσματα. Όταν είχαμε το υπέρ – πλεόνασμα λόγω των μεταρρυθμίσεων και της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, το ήμισυ κατευθύνθηκε στις δημόσιες επενδύσεις και το άλλο μισό στο κοινωνικό κράτος και δη στους ενοικιαστές. Κάνουμε σημαντικές μεταρρυθμίσεις και στον τομέα της Υγείας, ενώ στο τέλος της ημέρας πρέπει πάντοτε να εξετάζουμε πως μπορούμε να ενισχύσουμε το διαθέσιμο εισόδημα. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις μπορούμε να κερδίσουμε μία τρίτη κυβερνητική θητεία, μόνον, ωστόσο, εφ όσον εκπληρώσουμε τις δεσμεύσεις μας και πείσουμε τους ψηφοφόρους για το που θέλουμε να πάμε τη χώρα τα επόμενα χρόνια. Σε ό,τι αφορά στην Πράσινη συμφωνία της ΕΕ νομίζω ότι πρέπει να γίνουν προσαρμογές ως προς τους ρυθμιστικούς περιορισμούς, προκειμένου να μην θέσουμε τις ευρωπαικές επιχειρήσεις σε μειονεκτική κατάσταση, πιστεύω ότι κινούμαστε στο σωστό επίπεδο, θέλω να είμαστε φιλόδοξοι, πλην, όμως, ρεαλιστές», ανέφερε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης στη συζήτηση του με την Emiliya Mychasuk, αρχισυντάκτρια των Financial Times.
Αναλυτιικά η συνέντευξη του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στην Emiliya Mychasuk, αρχισυντάκτρια των Financial Times για το κλίμα, στο πλαίσιο του συνεδρίου «Energy Transition Summit: East Med & Southeast Europe»
*Emiliya Mychasuk:* Σας ευχαριστώ, κ. Πρωθυπουργέ, για την παρουσία σας εδώ. Είναι μεγάλη μας τιμή, φυσικά, που σας έχουμε εδώ. Είναι μια κρίσιμη στιγμή στα παγκόσμια ζητήματα, μια πολύ κρίσιμη στιγμή στη γεωπολιτική. Είμαστε εδώ για να συζητήσουμε, φυσικά, την ενεργειακή μετάβαση. Αλλά θέλω να ξεκινήσω με το πιο άμεσο γεωπολιτικό ζήτημα, και αυτό είναι η κατάσταση στην περιοχή και κατ’ επέκταση η σύγκρουση στο Ιράν και το Ισραήλ, αν μου επιτρέπετε. Γνωρίζω ότι έχετε μιλήσει με τους ηγέτες διάφορων χωρών τις τελευταίες ημέρες, συμπεριλαμβανομένου του Πρωθυπουργού Netanyahu, πιστεύω. Φαίνεται πως έχουμε κλιμάκωση σήμερα, «χάρη» στον Πρόεδρο Trump. Ποιες πιστεύετε ότι είναι οι πιθανότητες, με την ενημέρωση που έχετε εσείς, για μια διάχυση που οδηγεί σε περιφερειακή σύγκρουση;
*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Είμαστε, ασφαλώς, εξαιρετικά προβληματισμένοι με την κλιμάκωση αυτής της σύγκρουσης. Δεν μου φαίνεται αυτή τη στιγμή να υπάρχει μια σαφής διέξοδος, αν και θα συνεχίσουμε να επιμένουμε σε δύο θεμελιώδεις προϋποθέσεις. Η πρώτη είναι ότι το Ιράν δεν μπορεί να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Και η δεύτερη είναι ότι η λύση μπορεί να βρεθεί μόνο μέσω μιας διπλωματικής διευθέτησης που θα διασφαλίζει και θα εγγυάται ότι αυτό δεν μπορεί να συμβεί.
Και βέβαια, όλοι αντιλαμβανόμαστε ότι η Ευρώπη από μόνη της δεν διαθέτει την απαραίτητη επιρροή για να φέρει τα ενδιαφερόμενα μέρη στο τραπέζι. Μόνο οι ΗΠΑ μπορούν να το κάνουν αυτό. Επομένως, πιστεύω ότι εναπόκειται στον Πρόεδρο των ΗΠΑ να αποφασίσει ποιον δρόμο θα ακολουθήσει. Πιστεύω ότι όλοι θα ελπίζαμε ότι δεν θα δούμε περαιτέρω κλιμάκωση, που θα μπορούσε να έχει σημαντικές γεωπολιτικές αλλά και οικονομικές επιπτώσεις, σε μια εποχή που η πρώτη ανησυχία όλων των δυτικών κυβερνήσεων είναι ο πληθωρισμός. Όλοι μας ανησυχούμε πολύ για κάθε παράγοντα που θα ωθήσει τον πληθωρισμό προς τα πάνω και θα διαταράξει σημαντικά τις αγορές ενέργειας.
Επιπλέον, η Ελλάδα, ως κορυφαία ναυτιλιακή χώρα, ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την ασφάλεια των πλοίων με ελληνική σημαία και ελληνικής ιδιοκτησίας. Για να το θέσουμε, απλά, στο κατάλληλο πλαίσιο, στην αρχή της κρίσης η Ελλάδα είχε σχεδόν 180 πλοία υπό ελληνική σημαία και ελληνικής ιδιοκτησίας στην ευρύτερη περιοχή του Περσικού Κόλπου. Επομένως, αυτό αποτελεί μια πρόσθετη ανησυχία για εμάς, αλλά υποθέτω ότι όλοι θα γνωρίζουμε πολύ περισσότερα τις επόμενες ημέρες.
Επιτρέψτε μου επίσης να προσθέσω ότι δεν πρέπει να ξεχνάμε το γεγονός ότι στη Γάζα έχουμε μια κατάσταση που είναι πραγματικά όχι απλώς προβληματική, αλλά φρικτή από ανθρωπιστικής άποψης. Και το γεγονός ότι έχουμε αυτή τη σύγκρουση τώρα μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν δεν θα πρέπει να μας εμποδίζει από το να επισημαίνουμε συνεχώς ότι χρειαζόμαστε άμεση κατάπαυση του πυρός στη Γάζα και απρόσκοπτη πρόσβαση του πληθυσμού της Γάζας σε σημαντική ανθρωπιστική βοήθεια που θα αντιμετωπίσει τις άμεσες ανησυχίες του πληθυσμού.
*Emiliya Mychasuk:* Και αν η Αμερική εμπλεκόταν, είστε εταίρος στο ΝΑΤΟ, είστε στρατιωτικός εταίρος, θα βλέπατε την Ελλάδα να εμπλέκεται;
*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Η Ελλάδα δεν πρόκειται να συμμετάσχει, φυσικά. Εννοώ ότι δεν πρόκειται για μια επιχείρηση που με οποιονδήποτε τρόπο ή μορφή επηρεάζει την Ελλάδα. Το έχουμε καταστήσει αυτό πολύ σαφές. Συνεχίζουμε να πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει στρατιωτική λύση σε αυτή τη σύγκρουση. Αν κοιτάξετε την ιστορία της Μέσης Ανατολής, υπήρξαν διάφορες φαντασιώσεις όσον αφορά την ικανότητά μας να λύσουμε, ξέρετε, δομικά προβλήματα μέσω στρατιωτικών εκστρατειών που δεν πήγαν πολύ καλά σε πολλές χώρες. Επομένως, είμαστε εξαιρετικά προβληματισμένοι με την προοπτική μιας μελλοντικής κλιμάκωσης.
Ταυτόχρονα, η υποχρέωσή μας είναι να διασφαλίσουμε την προστασία των πολιτών μας στην ευρύτερη περιοχή. Με μεγάλη επιτυχία οργανώσαμε κάποιες απομακρύνσεις Ελλήνων πολιτών από το Ισραήλ. Πρόκειται για πολύπλοκες επιχειρήσεις και ελπίζω ότι δεν θα χρειαστεί να κάνουμε περισσότερα, αλλά είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε κάθε ενδεχόμενο.
*Emiliya Mychasuk:* Και αναφέρατε 180 πλοία, νομίζω ότι είπατε, στα Στενά του Ορμούζ.
*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Στην ευρύτερη περιοχή του Περσικού Κόλπου.
*Emiliya Mychasuk:* Και παρακολουθείτε και αυτά τα πλοία;
*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Είναι η δουλειά μας να έχουμε μια αρκετά καλή επίγνωση της κατάστασης. Και πάλι, πρέπει να κάνω μια διάκριση μεταξύ πλοίων με ελληνική σημαία και πλοίων ελληνικής ιδιοκτησίας. Αλλά εξετάζω το ευρύτερο χαρτοφυλάκιο πλοίων που ελέγχονται από Έλληνες πλοιοκτήτες. Βέβαια, αυτή τη στιγμή δεν έχουμε δει σημαντική διαταραχή στην αγορά ενέργειας. Ελπίζω ότι αυτό δεν θα συμβεί.
Εργαστήκαμε πολύ σκληρά για να μειώσουμε τον πληθωρισμό. Δεν θα έπρεπε να χρησιμοποιώ τη λέξη «πληθωρισμός», αλλά το κόστος ζωής, που είναι ο σωρευτικός πληθωρισμός επί δυόμισι, τρία χρόνια, είναι η νούμερο ένα ανησυχία και για τους πολίτες στην Ελλάδα. Είναι ένα πρόβλημα που φυσικά θα επιδεινωθεί αν η περιοχή «αναφλεγεί».
*Emiliya Mychasuk:* Αυτό μας έφερε στο ζήτημα της ενεργειακής αλληλεξάρτησης. Και ακούσαμε για πιθανές διασυνδέσεις και οδεύσεις φυσικού αερίου που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν στην περιοχή με κόμβο την Ελλάδα. Αλλά το βλέπετε αυτό ως δυνητικά προβληματικό, όντας η άλλη πλευρά του νομίσματος της ενεργειακής αυτονομίας; Δηλαδή, όπου χώρες όπως η Ελλάδα διαθέτουν σημαντικές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, θα μπορούσαν να βασίζονται σε αυτές.
*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Ναι, υποθέτω ότι αυτό μας οδηγεί στη συνολική στρατηγική μας για την ενέργεια, σε ευθυγράμμιση και με το θέμα της σημερινής συζήτησης. Όταν εξετάζει κανείς το ενεργειακό μείγμα της Ελλάδας, ανατρέχοντας έως και στο 2010, για παράδειγμα, το μεγαλύτερο μέρος της ηλεκτρικής μας ενέργειας προερχόταν από άνθρακα, από τον λιγνίτη για την ακρίβεια, ο οποίος είναι βρώμικος άνθρακας, αναποτελεσματικός, βρώμικος και εκπέμπει πολύ διοξείδιο του άνθρακα. Έτσι, το 2019 πήραμε την απόφαση ότι θέλουμε να απομακρυνθούμε από τον άνθρακα το συντομότερο δυνατό και αυτό έχει γίνει πράξη. Επομένως, το 5% της ηλεκτροπαραγωγής μας σήμερα προέρχεται από τον άνθρακα και ως επί το πλείστον χρησιμοποιείται ως εφεδρική πηγή ενέργειας.
Έχουμε δει σημαντική αύξηση της διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Με ποσοστό άνω του 50% πλέον να αναλογεί στις ανανεώσιμες πηγές υπάρχουν περίοδοι, ειδικά τους μήνες του Απριλίου, του Μαΐου ή του Οκτωβρίου, του Νοεμβρίου, αν πνέουν άνεμοι και έχει ηλιοφάνεια επί ώρες, που το σύστημα λειτουργεί με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Και φυσικά έχουμε φιλόδοξους στόχους για την αύξηση της διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Κλίνουμε ελαφρώς προς την ηλιακή ενέργεια, οπότε θα θέλαμε να δούμε περισσότερη αιολική ενέργεια. Η υπεράκτια αιολική ενέργεια έχει μεγάλες προοπτικές. Και, βέβαια, επενδύουμε σημαντικά στην αποθήκευση, στην αντλησιοταμίευση και προσπαθούμε να προσθέσουμε μπαταρίες σε όλες τις εγκαταστάσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που κατασκευάζονται.
Ταυτόχρονα όμως, χρειαζόμαστε ενέργεια βασικού φορτίου. Όπως πολλές άλλες χώρες έχουμε βάλει ένα στρατηγικό «στοίχημα» ότι το φυσικό αέριο θα παρέχει ενέργεια βασικού φορτίου για το ορατό μέλλον. Θέλουμε να δούμε περισσότερο ανταγωνισμό στην αγορά. Κατασκευάζονται νέες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής που θα είναι πιο αποδοτικές, γεγονός που πιστεύω ότι θα είναι καλό για τις τιμές στο σύστημα.
Ασφαλώς, αντιλαμβανόμαστε το φυσικό αέριο και ως ένα στρατηγικό πλεονέκτημα, μία ευκαιρία για την Ελλάδα να γίνει πάροχος ενεργειακής ασφάλειας στην περιοχή μας. Για παράδειγμα, πριν από μερικά χρόνια η Ελλάδα εισήγαγε απλώς το φυσικό αέριο που χρειαζόταν. Τώρα, 17 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα περνούν από την Ελλάδα, τα 11 εξάγονται.
Άρα, η Ελλάδα μετατρέπεται σε κόμβο. Και αν απλά κοιτάξετε τον δεύτερο χάρτη, ο πρώτος που είχε αναρτηθεί ήταν η βόρεια σύνδεση, απεικονίζει πειστικά με τον οποίο χρησιμοποιείται η υπάρχουσα υποδομή -πρώτα απ’ όλα οι μονάδες επαναεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου στη Ρεβυθούσα και την Αλεξανδρούπολη, ο αγωγός TAP, αλλά και ο διαβαλκανικός αγωγός μέσω αντίστροφης ροής-, πώς μπορούμε να γίνουμε πάροχος ενεργειακής ασφάλειας σε χώρες μέχρι την Ουκρανία. Υπάρχει λοιπόν εδώ ένας διάδρομος μεγάλης γεωπολιτικής σημασίας που συνδέει την Αλεξανδρούπολη, την Ελλάδα γενικότερα, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, τη Μολδαβία και φτάνει μέχρι την Οδησσό.
Πρόκειται για έναν διάδρομο που δεν είναι μόνο ενεργειακός, αλλά θα μπορούσε να είναι και διάδρομος logistics. Θα μπορούσατε επίσης να οραματιστείτε -είναι κάτι που συζήτησα όταν ήμουν στην Οδησσό- μια σιδηροδρομική σύνδεση, που θα παρακάμπτει τα Στενά. Είναι πολύ πιο εύκολο και πολύ πιο γρήγορο να μεταφέρεις αγαθά, θα χρειάζονταν 15 ώρες αν υπήρχε μια απρόσκοπτη σιδηροδρομική σύνδεση. Επομένως, αυτός ο διάδρομος είναι σημαντικός όχι μόνο για την ενέργεια. Ειδικά όμως για την ενέργεια, η αποστολή φυσικού αερίου στην Ουκρανία από τη μεριά μας παρέχει στην Ουκρανία ενεργειακή ασφάλεια, αλλά και ευκαιρίες για όλους όσοι εμπλέκονται στη μεταφορά φυσικού αερίου.
Έχουμε ακόμη κάποιες εκκρεμότητες με τους Ρουμάνους φίλους μας, επειδή οι δασμοί είναι ελαφρώς υψηλοί. Θέλουμε να είμαστε σε θέση να προσφέρουμε ένα συνολικό προϊόν όσον αφορά την τιμολόγηση, ένα θέμα που συζήτησα όταν ήμουν στη Ρουμανία. Πιστεύω ότι θα τα καταφέρουμε, διότι θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι η διαδρομή αυτή είναι ανταγωνιστική.
Συμφέρει, βέβαια, και την Ουκρανία να διασφαλίσει ότι από άποψη τιμών οι δασμοί δεν θα είναι πολύ υψηλοί, ώστε να διασφαλιστεί ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την υποδομή μας για την εξαγωγή φυσικού αερίου προς την Ουκρανία. Και, φυσικά, η Ουκρανία διαθέτει, όπως ακούσαμε, σημαντικές εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου. Πώς θα γεμίσουν, δεδομένου ότι δεν πρόκειται να πάρουν φυσικό αέριο από τη Ρωσία;
*Emiliya Mychasuk:* Αυτό φαίνεται να είναι μια πρόταση μάλλον μεσοπρόθεσμου έως μακροπρόθεσμου χαρακτήρα, μια άλλη ενεργειακή λύση που εξετάζουν ορισμένοι είναι η πυρηνική ενέργεια, η οποία φυσικά απαιτεί τουλάχιστον 10 με 15 χρόνια. Πιστεύετε ότι αυτό είναι κάτι που η Ελλάδα είναι έτοιμη να εξετάσει;
*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Θεωρώ ότι πρέπει να είμαστε έτοιμοι να ενταχθούμε στην «πυρηνική συμμαχία». Αυτό μπορεί να σοκάρει κάποιους που μας ακούν, δεδομένου ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα χωρίς υπόβαθρο ή εμπειρία στην πυρηνική ενέργεια. Αλλά όταν εξετάζω τις εξελίξεις στον τομέα της ενέργειας, δεν βλέπω πώς ο κόσμος μπορεί να φτάσει στο ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα χωρίς την πυρηνική ενέργεια. Και βλέπω πολύ ενδιαφέρουσες εξελίξεις στην πυρηνική τεχνολογία, ειδικά όσον αφορά τους μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρες (SMRs).
Δεν θέλω να μείνουμε εκτός αυτής της συζήτησης. Δεν λέω ότι θα κάνουμε κάτι άμεσα, αλλά τουλάχιστον θέλω να είμαστε μέρος της συζήτησης και να κατανοούμε προς τα πού κατευθύνονται αυτές οι τεχνολογίες. Και, παρεμπιπτόντως, αυτό είναι επίσης ένα κρίσιμο ζήτημα για την Ευρώπη. Έχω υποστηρίξει επανειλημμένα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ότι πρέπει να κάνουμε στρατηγικές τοποθετήσεις στους τομείς της καθαρής τεχνολογίας στους οποίους η Ευρώπη εξακολουθεί να διαθέτει σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα. Πιστεύω ότι η πυρηνική ενέργεια πρέπει να είναι ένας από αυτούς. Όπως ανέφερα, εμείς δεν είμαστε μέρος της αλυσίδας αξίας, αλλά υπάρχουν χώρες που έχουν εμπειρία. Μου φαίνεται παράξενο λοιπόν μια ήπειρος που βασίστηκε τόσο πολύ στην πυρηνική τεχνολογία να μην βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των νέων επενδύσεων στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας.
*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Και φυσικά έχουμε επίσης και τη συζήτηση γύρω από τη σύντηξη, η οποία, μακροπρόθεσμα, αποτελεί το «ιερό δισκοπότηρο» της έρευνας. Άρα, πρέπει να έχουμε έντονη παρουσία. Και όταν κοιτάζω αυτούς τους τομείς, όταν σκέφτομαι την επίλυση του ενεργειακού μας προβλήματος -μπορούμε να μιλήσουμε λίγο και για το πώς διαμορφώθηκε η ενεργειακή αγορά στην Ευρώπη, έχω να πω αρκετά πράγματα επ’ αυτού- πιστεύω ότι ένα από τα στρατηγικά στοιχήματα στα οποία η Ευρώπη πρέπει να δεσμεύσει σημαντικούς πόρους είναι η πυρηνική ενέργεια.
Ένα επιπλέον σημείο που θα ήθελα να θίξω, το οποίο έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη ναυτιλιακή μας κοινότητα, είναι ότι πρέπει να διερευνήσουμε κατά πόσο η πυρηνική ενέργεια μπορεί να αποτελέσει βιώσιμη λύση για τις θαλάσσιες μεταφορές κατά μήκος μεγάλων αποστάσεων. Ως κορυφαίο ναυτιλιακό έθνος, οφείλουμε τουλάχιστον να είμαστε στην πρώτη γραμμή της έρευνας και της συζήτησης. Μπορεί να αποδειχθεί εφαρμόσιμη, μπορεί και όχι. Απέχουμε 10 με 15 χρόνια. Αλλά αν θέλουμε πραγματικά να σκεφτούμε στρατηγικά ως ναυτιλιακό έθνος, δεν μπορούμε να απέχουμε από αυτή τη συζήτηση. Και, φυσικά, αυτή είναι μια συζήτηση που είμαι πολύ ανοιχτός να κάνω με τη ναυτιλιακή κοινότητα, ώστε να διασφαλίσουμε ότι θα δημιουργήσουμε μια κοινή ομάδα εργασίας που θα εξετάσει αυτή την τεχνολογία τουλάχιστον ως μια πιθανή επιλογή.
*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Διότι όταν εξετάζουμε την απανθρακοποίηση της ναυτιλίας, δεν υπάρχει κάποια μαγική λύση, όπως γνωρίζετε. Δεν υπάρχει προς το παρόν κάποια τεχνολογία που να ξεχωρίζει, υπάρχουν ενδιάμεσες λύσεις, αλλά πρέπει να σκεφτούμε με ορίζοντα δεκαετίας ή δεκαπενταετίας. Γι’ αυτό δεν νομίζω ότι μπορούμε, ως χώρα, να μείνουμε εκτός αυτής της συζήτησης.
*Emiliya Mychasuk:* Τι γίνεται με το υδρογόνο; Έχετε νερό, εντάξει, στην παρούσα φάση έχετε κάποιες ελλείψεις σε νερό, αλλά έχετε ήλιο. Έχετε, ξέρετε, κι άλλους πόρους…
*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Έχουμε μια στρατηγική για το υδρογόνο, αλλά το υδρογόνο έχει αποδειχθεί πιο περίπλοκο, όπως γνωρίζετε. Τα logistics και το κόστος του υδρογόνου έχουν αποδειχθεί πιο απαιτητικά απ’ ό,τι πολλοί πίστευαν. Είναι μια επιλογή, αλλά αυτή τη στιγμή, σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, θα επικέντρωνα περισσότερους πόρους στην αποθήκευση ενέργειας, και ιδιαίτερα στην αντλησιοταμίευση, επειδή διαθέτουμε τη γεωμορφολογία που το επιτρέπει. Δεν έχουν πολλές χώρες αυτό το πλεονέκτημα και εμείς ήδη έχουμε αρκετούς ταμιευτήρες.
Όπως ξέρετε, έχουμε ένα μεγάλο έργο αντλησιοταμίευσης στην Αμφιλοχία, στη δυτική Ελλάδα, το οποίο χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και προχωρά πολύ καλά. Έχουμε φράγματα. Ελπίζουμε να πέσει και περισσότερη βροχή ώστε να γεμίσουν πλήρως. Αυτός είναι ένας τομέας στον οποίο θα έδινα περισσότερη έμφαση.
Και, παρεμπιπτόντως, θα το επαναλάβω, όταν κοιτάω τις τεχνολογίες καθαρής ενέργειες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πρέπει να είμαστε πρωτοπόροι στην αποθήκευση ενέργειας. Ορισμένα πειράματα, όπως ξέρετε, εταιρείες, δεν πήγαν καλά. Ωστόσο, αυτό δεν πρέπει να μας αποθαρρύνει από τη χρηματοδότηση προηγμένης έρευνας σε νέες λύσεις αποθήκευσης.
*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Θα γίνουμε ποτέ ανταγωνιστικοί στην παραγωγή φωτοβολταϊκών στην Ευρώπη; Έχω τις αμφιβολίες μου. Πρέπει, λοιπόν, να κατανοήσουμε στον χώρο της καθαρής τεχνολογίας πού μπορούμε ακόμα να παίξουμε ρόλο και πού όχι, επειδή πολύ απλά «το τρένο έχει ήδη φύγει από τον σταθμό». Άρα, σίγουρα τομείς είναι η αποθήκευση και η πυρηνική ενέργεια, πιθανόν και η υπεράκτια αιολική ενέργεια.
Και δεν έχουμε ακόμα μιλήσει για τις διασυνδέσεις και τα δίκτυα. Ίσως μπορούμε να το συζητήσουμε αυτό, γιατί μας οδηγεί και στο ερώτημα για το πώς λειτουργεί -ή δεν λειτουργεί- η ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας.
*Emiliya Mychasuk:* Πείτε μου λοιπόν πώς το βλέπετε εσείς. Το ζήτημα των δικτύων αποτελεί πρόβλημα σε κάθε χώρα στον κόσμο, ακόμη και στην Κίνα, όπου υπάρχει μια οικονομία κεντρικού ελέγχου και ξοδεύουν 800 δισεκατομμύρια μέχρι το 2030, νομίζω ότι είναι τριπλάσιο από το αμερικανικό πρόγραμμα IRA, που καρκινοβατεί τώρα. Πώς βλέπετε, λοιπόν, την Ευρώπη να ξεπερνά αυτό το πρόβλημα, τη στιγμή που αντιμετωπίζει δημοσιονομικές προκλήσεις, πιέσεις στον τομέα της άμυνας και άλλα; Ίσως θέλετε να αναφερθείτε και στο ζήτημα των κινεζικών εισαγωγών.
*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Σε ό,τι αφορά την ενέργεια και τις διασυνδέσεις, να επισημάνω ότι έστειλα μια επείγουσα επιστολή στην Πρόεδρο της Επιτροπής, στην οποία τόνιζα το αυτονόητο: πρώτον, ότι οι τιμές ενέργειας που έχουμε στην Ευρώπη, γενικότερα, δημιουργούν μείζον πρόβλημα ανταγωνιστικότητας. Και δεύτερον, ότι δεν έχουμε μια ενιαία ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας.
Αν απλώς κοιτάξετε τις αποκλίσεις στις τιμές μεταξύ της δυτικής και βορειοδυτικής Ευρώπης από τη μία και της ανατολικής και νοτιοανατολικής Ευρώπης από την άλλη, θα δείτε ότι εμείς πληρώνουμε συστηματικά πολύ περισσότερα. Είναι θέμα διασυνδέσεων. Πιστεύω βαθιά ότι είναι επίσης θέμα λεπτομερειών στον τρόπο με τον οποίο είναι προγραμματισμένος ο αλγόριθμος του Target Model.
Ελλείψει καλύτερης διατύπωσης -θα το έλεγα πιο ωμά- βρισκόμαστε σε μειονεκτική θέση. Θα χρησιμοποιούσα και πιο αυστηρή λέξη εδώ. Και εδώ μιλάμε για τις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης. Αυτό το σύστημα έχει στηθεί ώστε να προσφέρει φθηνότερη ενέργεια, για κάποιο λόγο, ακόμη και όταν υπάρχει τεχνική δυνατότητα ροής ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ χωρών ώστε να εξισορροπούνται οι τιμές, αυτό δεν συμβαίνει.
*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Άρα είναι θέμα διασυνδέσεων, αλλά όχι μόνο. Και αυτό δεν είναι αποδεκτό. Βρισκόμαστε στην άκρη της Ευρώπης, κάνουμε αυτό που μας αναλογεί σε ό,τι αφορά τη μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Γιατί πρέπει να πληρώνουμε τόσο υψηλότερες τιμές σε μια αγορά που τουλάχιστον θα έπρεπε να στοχεύει στην ισοτιμία; Γιατί διαφορετικά δεν πρόκειται για ευρωπαϊκή αγορά. Ας μην μιλάμε, λοιπόν, για ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας, γιατί απλά δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή. Έχουμε κατακερματισμένες αγορές και για μένα αυτό είναι ένα σοβαρό πρόβλημα.
Είναι καλό ότι έχει συγκροτηθεί μια ομάδα εργασίας. Έχω και αρκετή εμπειρία για να ξέρω ότι όταν δημιουργούμε ομάδες εργασίας στην Ευρώπη, ίσως απλώς θέλουμε να «σπρώξουμε» το πρόβλημα στο μέλλον. Και αυτό δεν αφορά μόνο εμάς, αλλά και τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία, την Ουγγαρία. Αυτό δεν πρέπει να είναι αποδεκτό.
Και αυτό μας φέρνει στο ερώτημα: πώς βλέπουμε την ενεργειακή αγορά συνολικά; Πώς διασφαλίζουμε το κοινό ευρωπαϊκό αγαθό; Αυτό είναι που ανέφερε ο Draghi στις εκθέσεις του. Πώς θα επενδύσουμε στις διασυνδέσεις; Για παράδειγμα, τριπλασιάζουμε τη μεταφορική ικανότητα της διασύνδεσής μας με την Ιταλία, κάτι στο οποίο συμφωνήσαμε με τη Giorgia Meloni όταν επισκέφτηκα τη Ρώμη. Είναι καλό και σημαντικό. Η Ιταλία, παρεμπιπτόντως, είναι επίσης μια εξαίρεση, με πιο ακριβές τιμές ενέργειας.
*Emiliya Mychasuk:* Νομίζω και η Ισπανία επίσης.
*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Η Ισπανία και η Πορτογαλία είναι σαν «νησί». Έχουν χαμηλές τιμές για άλλους λόγους.
*Emiliya Mychasuk:* Άρα θα μπορούσαν να στηρίξουν την προσπάθειά σας;
*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Δεν νομίζω ότι τους απασχολεί αυτή τη στιγμή, γιατί έχουν χαμηλότερες τιμές. Αν κοιτάξετε το…
*Emiliya Mychasuk:* Έχουν, όμως, ενδιαφέρον για τις διασυνδέσεις.
*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Ναι, έχουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τις διασυνδέσεις και έχουν τα δικά τους προβλήματα, αλλά έχουν διαφορετική δομή. Χρειαζόμαστε λοιπόν κάποιον που να κοιτάζει την ευρωπαϊκή αγορά συνολικά, χωρίς να εστιάζει σε συγκεκριμένες αγορές. Κάποιον που να εντοπίζει, για παράδειγμα, τα σημεία συμφόρησης και να διασφαλίζει -και εδώ δεν έχω λύση- ότι υπάρχουν τα χρηματοδοτικά εργαλεία για τη δημιουργία αυτών των διασυνδέσεων που θα κάνουν την αγορά να λειτουργεί πραγματικά απρόσκοπτα.
Για παράδειγμα, αν έχουμε μεγάλη υπερπροσφορά αιολικής ενέργειας στη Βόρεια Θάλασσα το χειμώνα, τον καλοκαίρι θα έχουμε πολύ ήλιο στον Νότο. Και στο τέλος της ημέρας, αυτή η ενέργεια πρέπει να ρέει από εκεί που είναι φθηνότερη προς εκεί που θα ήταν αλλιώς πιο ακριβή, ώστε η αγορά να εξισορροπείται σε χαμηλότερο επίπεδο.
*Emiliya Mychasuk:* Είναι αυτή μια συζήτηση που φτάνει μέχρι την κορυφή; Φτάνει μέχρι την Ursula von der Leyen; Καταφέρνετε να έχετε τέτοιες συνομιλίες;
*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Ναι, οπωσδήποτε. Και νομίζω ότι το κατανοεί, και νομίζω πως όλοι καταλαβαίνουμε ότι η ενέργεια βρίσκεται στο επίκεντρο της προσέγγισής μας για την ανταγωνιστικότητα, συνδεδεμένη με τη πράσινη μετάβαση, την οποία και στηρίζω. Αλλά δεν μπορούμε να έχουμε την πράσινη μετάβαση, ενώ, ταυτόχρονα, καταστρέφουμε την ανταγωνιστικότητά μας. Επί χρόνια μιλούσαμε για την ταξινόμηση, για το αν μια μορφή ενέργειας είναι καλή ή κακή. Πρέπει να είμαστε ουδέτεροι στην προσέγγισή μας.
*Emiliya Mychasuk:* Και ποια είναι η θέση σας για την Πράσινη Συμφωνία;
*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Πιστεύω ότι πρέπει να γίνουν προσαρμογές, ειδικά όσον αφορά στους κανονιστικούς περιορισμούς και τις κανονιστικές απαιτήσεις. Αντιπροσωπεύουμε το 6% των παγκόσμιων εκπομπών ως Ευρώπη. Πραγματικά, πιστεύουμε ότι θα επιβάλουμε τους κανόνες μας στον υπόλοιπο κόσμο και όλοι θα προσαρμοστούν και θα συνεργαστούν μαζί μας ή μήπως βάζουμε τις εταιρείες μας σε μειονεκτική θέση; Νομίζω ότι ισχύει το δεύτερο. Οπότε χρειάζονται προσαρμογές, πιστεύω πως κινούμαστε προς τη σωστή κατεύθυνση, ειδικά όσον αφορά την οδηγία για τη βιωσιμότητα και τη γραφειοκρατία που επιβάλλουμε στις εταιρείες μας.
Και βέβαια, υπάρχουν και ζητήματα που αφορούν, για παράδειγμα, τη ναυτιλία. Η ναυτιλία είναι μια παγκόσμια βιομηχανία. Πώς θα την προσεγγίσουμε; Εννοώ ότι υπάρχει αυτή τη στιγμή μια παγκόσμια συμφωνία, που συζητείται σε επίπεδο Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (IMO). Αυτό που δεν θέλω είναι να κάνουμε την ευρωπαϊκή ναυτιλία λιγότερο ανταγωνιστική από…
*Emiliya Mychasuk:* Είστε υπέρμαχος ενός φόρου στη ναυτιλία;
*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Δεν είμαι ακόμη έτοιμος να κινηθώ προς αυτή την κατεύθυνση, γιατί πιστεύω ότι πρέπει να εξετάσουμε όλες τις επιλογές. Αυτό που δεν θέλω είναι, ξέρετε, οι πλοιοκτήτες να αλλάξουν απλώς τη σημαία τους και να μετακινηθούν αλλού λόγω των κανονισμών. Χρειαζόμαστε ένα παγκόσμιο ρυθμιστικό πλαίσιο για τη ναυτιλία, διότι η ναυτιλία είναι μια παγκόσμια βιομηχανία.
Και, το ξαναλέω, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί, διότι ορισμένες από τις λύσεις απλώς δεν στηρίζονται από τη βιομηχανία. Δεν έχουμε αρκετά πράσινα καύσιμα αυτή τη στιγμή και θα χρειαστεί χρόνος. Πρέπει, λοιπόν, να είμαστε ρεαλιστές. Φιλόδοξοι αλλά ρεαλιστές. Και αυτή είναι, θα έλεγα, συνολικά η παρατήρησή μου σχετικά με το πώς πρέπει να αντιμετωπίσουμε τα ζητήματα της Πράσινης Συμφωνίας.
*Emiliya Mychasuk:* Είχατε πολλές επιτυχίες κατά τη διάρκεια της θητείας σας όσον αφορά στις μεταρρυθμίσεις στην οικονομία. Σας απομένουν, νομίζω, δύο χρόνια μέχρι τις επόμενες εκλογές. Ποιες είναι λοιπόν οι επόμενες προτεραιότητές σας σε αυτό το διάστημα, συμπεριλαμβανομένης της ενεργειακής μετάβασης;
*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Εκλεγήκαμε το 2023 με μια πολύ σαφή ατζέντα: να χτίσουμε πάνω στις επιτυχίες μας, να διασφαλίσουμε ότι θα συνεχίσουμε να έχουμε υγιή δημόσια οικονομικά και να εφαρμόσουμε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα αντιμετωπίσουν τα υποκείμενα ζητήματα ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, πέραν του ότι περάσαμε μια τρομερή κρίση και ότι πρέπει να καλύψουμε το ταχύτερο δυνατό την απόσταση από την Ευρώπη. Να διασφαλίσουμε, δηλαδή, ότι διατηρούμε τη δημοσιονομική πειθαρχία, η οποία αναγνωρίζεται από τις αγορές, πράγμα που συμβαίνει.
Η Ελλάδα δανείζεται με απόδοση περίπου 3 με 5 μονάδες βάσης πάνω από τη Γαλλία. Ποιος θα πίστευε ακόμη και πριν από δύο χρόνια ότι αυτό θα ήταν εφικτό; Παράγουμε πρωτογενή πλεονάσματα. Αυτά τα πρωτογενή πλεονάσματα είναι πολύ εύκολο να μπει κανείς στον πειρασμό να τα ξοδέψει σε παροχές που μπορεί να είναι ελκυστικές βραχυπρόθεσμα, αλλά όχι ιδιαίτερα χρήσιμες για την οικοδόμηση της ανταγωνιστικότητας μακροπρόθεσμα. Εμείς δεν το κάναμε αυτό.
Για παράδειγμα, όταν δημιουργήσαμε υπερπλεόνασμα το 2024 ως αποτέλεσμα μιας επώδυνης διαρθρωτικής μεταρρύθμισης που αφορούσε στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής -επειδή ακούω πολλές συζητήσεις, «δεν κάνατε πραγματικά καμία μεταρρύθμιση στη δεύτερη θητεία», αυτή ήταν μια πολύ δύσκολη μεταρρύθμιση, την οποία κάναμε στην αρχή της θητείας μας-, ναι, χρειάστηκε κάποιος χρόνος για να αποδώσει, αλλά τώρα βλέπουμε τα αποτελέσματα.
Τα μισά από τα χρήματα που εξοικονομήσαμε δαπανήθηκαν σε δημόσιες επενδύσεις -στο παρελθόν, αυτό δεν θα γινόταν- και τα άλλα μισά για τη στήριξη του εισοδήματος των συνταξιούχων, αλλά επίσης και για τη στήριξη των πολιτών που πληρώνουν ενοίκιο, επειδή έχουμε στεγαστική κρίση και πρέπει να αντιμετωπίσουμε αυτές τις προτεραιότητες. Συνεπώς, όποιες δημοσιονομικές πρωτοβουλίες και αν αναλάβουμε πρέπει να έχουν μια αναπτυξιακή συνιστώσα, για την προσέλκυση επενδύσεων και την ενίσχυση της παραγωγικότητάς μας.
Και υπάρχουν ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Η μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης αποτέλεσε βασικό άξονα της δεύτερης θητείας μας. Αρχίζουμε να βλέπουμε τα πρώτα αποτελέσματα όσον αφορά την ταχύτητα με την οποία λαμβάνονται οι δικαστικές αποφάσεις. Αλλά αυτές είναι μακροπρόθεσμες μεταρρυθμίσεις.
Επομένως, το πρόβλημα είναι ότι ξεκινάς να κάνεις τις μεταρρυθμίσεις, αλλά δεν βλέπεις τα αποτελέσματα αμέσως. Τώρα πιστεύω ότι αρχίζουμε να βλέπουμε τους καρπούς των μεταρρυθμίσεων που εφαρμόσαμε τα πρώτα χρόνια. Η βελτίωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας ήταν μεγάλη πρόκληση για εμάς. Αλλά αξιοποιώντας ευρωπαϊκούς πόρους αναβαθμίζουμε τα κέντρα υγείας σε όλη τη χώρα και τα τμήματα επειγόντων περιστατικών σε περισσότερα από 90 νοσοκομεία. Οι πολίτες αρχίζουν να το βλέπουν αυτό. Αρχίσαμε να παραδίδουμε φάρμακα κατ’ οίκον σε ανθρώπους που στέκονταν στην ουρά του τοπικού φαρμακείου για να τα παραλάβουν.
Επομένως, πολλές από αυτές τις μεταρρυθμίσεις γίνονται πιο ορατές. Το θέμα είναι, λοιπόν, να διασφαλίσουμε ότι θα συνεχίσουμε να υλοποιούμε αυτό το σχέδιο και φυσικά, στο τέλος της ημέρας, να στηρίξουμε το διαθέσιμο εισόδημα.
Πώς μπορείς να αυξήσεις τους μισθούς; Η ανεργία έχει μειωθεί. Χθες ήμασταν σε αυτήν την καταπληκτική εκδήλωση -ήταν πολύ συγκινητική- όπου μιλήσαμε με ανθρώπους που βρήκαν δουλειά μέσω των πρωτοβουλιών εύρεσης εργασίας που ανέλαβε η Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης, αλλά και με ανθρώπους που επέστρεψαν από το εξωτερικό. Και για πρώτη φορά πέρυσι είχαμε περισσότερους ανθρώπους που επέστρεψαν από όσους έφυγαν. Άρα, έχουμε τεράστιο ανθρώπινο ταλέντο στο εξωτερικό. Και σε μια εποχή που οι εταιρείες δυσκολεύονται να βρουν εργαζόμενους, πηγαίνουν σε ένα μέρος, σε μια πόλη, και ξαφνικά εμφανίζονται όλοι αυτοί οι εξαιρετικά ταλαντούχοι άνθρωποι και προσλαμβάνουν πολλά άτομα από το εξωτερικό.
Και, φυσικά, πρέπει να τους δώσουμε κίνητρα για να το κάνουν. Για παράδειγμα, για τους γιατρούς μας στις ΗΠΑ, πριν από τρεις μήνες έλαβα μια επιστολή που έλεγε «κοιτάξτε, έχουμε προβλήματα με την πιστοποίηση. Ο τομέας της ειδικότητας ή της εξειδίκευσής μας δεν αναγνωρίζεται εύκολα στην Ελλάδα και περνάμε από μια τεράστια γραφειοκρατία». Ψηφίσαμε, λοιπόν, μια νομοθετική ρύθμιση. Είναι πολύ απλό. Εάν είστε πιστοποιημένος από ένα αμερικανικό ιατρικό συμβούλιο, είστε αυτόματα πιστοποιημένος στην Ελλάδα. Θεωρώ ότι αν οι ΗΠΑ σου δώσουν πιστοποίηση…
*Emiliya Mychasuk:* Αυτό ίσχυε στο Χάρβαρντ για εσάς, αλλά…
*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Ναι, αλλά τώρα συμβαίνει αυτόματα και ανοίγουμε την πόρτα για να επιστρέψουν περισσότεροι άνθρωποι.
Εξετάζουμε, λοιπόν, τις μακροπρόθεσμες διαρθρωτικές προκλήσεις, την αγορά εργασίας, πώς να διασφαλίσουμε ότι θα έχουμε μεγαλύτερη συμμετοχή, συμμετοχή γυναικών, ατόμων με αναπηρία. Η παραγωγικότητα εξακολουθεί να αποτελεί τεράστια πρόκληση. Ορισμένοι τομείς πάνε καλά, άλλοι τομείς δεν πάνε τόσο καλά. Ο αγροτικός τομέας, τεράστια πρόκληση, αλλά και τεράστια ευκαιρία. Διαχείριση των υδάτων, και δη σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, το σύστημα που έχουμε αυτή τη στιγμή είναι προβληματικό, είναι τόσο κατακερματισμένο. Έχουμε διαρροές, κανείς δεν διαχειρίζεται… Πρέπει να τα θέσουμε όλα αυτά υπό κεντρική διαχείριση.
Αυτές είναι λοιπόν μερικές από τις πρωτοβουλίες που θα μας οδηγήσουν, ελπίζουμε, στην τρίτη θητεία μας. Αυτό δεν σημαίνει ότι απλώς θα ολοκληρώσουμε τη θητεία μας και δεν θα σκεφτούμε τι θα κάνουμε μετά. Πιστεύω ότι είμαστε σε καλή θέση. Είμαστε πολύ μπροστά στις δημοσκοπήσεις. Θα μπορούσαμε να κερδίσουμε μια τρίτη θητεία, αλλά θα το κάνουμε μόνο αν, πρώτον, πείσουμε τους πολίτες ότι κάναμε αυτό που τους είπαμε ότι θα κάνουμε το 2023 και, δεύτερον, αν τους παρουσιάσουμε ένα αξιόπιστο σχέδιο για το πώς θέλουμε να πάμε τη χώρα μπροστά.
*Emiliya Mychasuk:* Ως αρχισυντάκτρια για το κλίμα -νομίζω ότι έχουμε ακόμα λίγο χρόνο-, πρέπει να σας κάνω μια ερώτηση σχετική με το κλίμα. Φυσικά, αναφέρεστε στην έλλειψη νερού και μιλάτε για την επιτακτική ανάγκη για ενέργεια και ούτω καθεξής. Αλλά η Ελλάδα έχει επίσης υποστεί αυξανόμενα γεγονότα τύπου «μαύρου κύκνου»: πλημμύρες, ξηρασίες. Σήμερα νομίζω ότι είδα ένα δημοσίευμα στην «Καθημερινή» που έλεγε ότι ο Ιούλιος θα είναι θερμότερος κατα μέσο όρο από τους αντίστοιχους μήνες των προηγούμενων ετών. Υπάρχουν πυρκαγιές στην Εύβοια. Ξέρετε, προερχόμενη από την Αυστραλία, έχουμε και εμείς «καμπανάκια», αλλά ακούγονται ολοένα και πιο δυνατά. Τι πιστεύετε ότι μπορείτε να κάνετε, στον βαθμό που μπορείτε να κάνετε κάτι γι’ αυτό, επειδή η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα, οι εκπομπές της από μόνες τους δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλες…
*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Είμαστε πρωτοπόροι στη μείωση των εκπομπών μας, εάν τις συγκρίνετε με το ορόσημο του 2005. Συνεπώς, κάνουμε αυτό που μας αναλογεί όσον αφορά στη μείωση των εκπομπών.
*Emiliya Mychasuk:* Ναι, αλλά δυστυχώς ο πλανήτης δεν σέβεται αυτά τα σύνορα. Τι πιστεύετε ότι χρειάζεται να γίνει όσον αφορά στη χρηματοδότηση από την ΕE; Γνωρίζουμε ότι τα περιθώρια είναι περιορισμένα στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, υπάρχουν μεγάλες απαιτήσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Θεωρώ ότι αυτή είναι μια καλή ερώτηση. Κοιτάζοντας τη συνολική ισορροπία μεταξύ προσαρμογής και μετριασμού, νομίζω ότι τοποθετήσαμε όλα τα χαρτιά μας στο «καλάθι» του μετριασμού, αλλά δεν έχουμε αντιμετωπίσει ακόμα το θέμα της προσαρμογής.
Αν με ρωτήσετε -και πάλι, είναι αδύνατο να προβλέψω- αν σε 15, 20 χρόνια η τεχνολογία θα επιλύσει το πρόβλημα της καθαρής ενέργειας, πιστεύω ότι θα το κάνει. Δεν γνωρίζω όμως ποια θα είναι η λύση. Το πρόβλημα είναι τι θα συμβεί από τώρα μέχρι τότε. Και έχουμε πραγματικές ανάγκες όσον αφορά στην προσαρμογή, που πρέπει επίσης να υποστηριχθούν και να χρηματοδοτηθούν από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό δεν αφορά απλά την αντιμετώπιση μιας φυσικής καταστροφής.
Η διαχείριση των υδάτων πρέπει να είναι η υπ’ αριθμόν ένα προτεραιότητα στον τομέα της προσαρμογής και χρειαζόμαστε περισσότερη χρηματοδότηση για αυτό. Είναι ζωτικής σημασίας, υποστηρίζει όλα όσα κάνουμε, συμπεριλαμβανομένης της γεωργίας μας, και είναι επίσης μια σημαντική πρωτοβουλία προσαρμογής.
Και, φυσικά, όσον αφορά στην πολιτική προστασία, δεν μπορώ να παραπονεθώ επειδή έχουμε τώρα ένα πρόγραμμα ύψους 2 δισεκατομμυρίων για την ενίσχυση των υποδομών πολιτικής προστασίας μας. Η τεχνολογία μπορεί πραγματικά να μας βοηθήσει. Βρισκόμαστε στην πρώτη γραμμή του πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την τεχνητή νοημοσύνη για την προγνωστική μοντελοποίηση όταν πρόκειται όχι μόνο για τον καιρό, αλλά και για τις πλημμύρες, τις πυρκαγιές. Πιστεύω ότι η τεχνολογία θα μας βοηθήσει σε αυτό το μέτωπο.
*Emiliya Mychasuk:* Η γεωργία είναι μια μεγάλη εξαγωγική βιομηχανία για εσάς.
*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Ναι, είναι ένας μεγάλος εξαγωγικός κλάδος και μπορεί να κάνει πολλά περισσότερα. Αν λοιπόν έχουμε τόσο μεγάλο όγκο εξαγωγών -και είμαστε καθαρός εξαγωγέας στη γεωργία, δεν το ξέρουν πολλοί αυτό- με την παραγωγικότητά μας να μην είναι ιδιαίτερα υψηλή, σκεφτείτε τι μπορούμε να κάνουμε αν μπορέσουμε να αυξήσουμε και την παραγωγικότητά μας. Σε αυτόν τον τομέα, λοιπόν, θέλω πραγματικά να βλέπω το ποτήρι μισογεμάτο.
Αλλά το πρόβλημα είναι ότι έχουμε ένα σύστημα, με προβλήματα που έρχονται από το παρελθόν, το οποίο ήταν αποκλειστικά επικεντρωμένο στη διαχείριση των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων -υπήρξαν προβλήματα, διαχειριστικά λάθη στις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις, δεν είμαστε η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που είχε αυτά τα προβλήματα- σαν η μόνη δουλειά του Υπουργείου ήταν να μοιράζει, ξέρετε, επιδοτήσεις. Είναι μία σημαντική συνιστώσα, αλλά πρέπει να σκεφτούμε μακροπρόθεσμα και τη μετάβαση της γεωργίας μας προς προϊόντα που είναι ανταγωνιστικά και με τα οποία μπορούμε πραγματικά να κερδίσουμε μεγαλύτερη αξία. Και αυτό συνδέεται άρρηκτα με τη σωστή διαχείριση των υδάτινων πόρων, αλλά και με την επίτευξη κλίμακας, πείθοντας τους αγρότες μας ότι πρέπει να συνεργαστούν περισσότερο. Έχουμε δώσει πολλά κίνητρα.
Και έχουμε τόσες πολλές ιστορίες επιτυχίας -η «Καθημερινή» έχει την καλοσύνη να τις αναδεικνύει- σε όλη την Ελλάδα. Σπουδαίες ιστορίες επιτυχίας ανθρώπων που κάνουν καταπληκτικά πράγματα στον ευρύτερο αγροτικό κλάδο.
Και βέβαια, τελευταίο σημείο, επειδή μιλάτε για το κλίμα και το περιβάλλον, την προστασία του περιβάλλοντος, την προστασία των θαλασσών μας. Αυτό είναι κρίσιμο. Έχουμε αναλάβει πολύ τολμηρές δεσμεύσεις και θα προβούμε σε ανακοινώσεις πολύ σύντομα, δύο νέα θαλάσσια πάρκα, ένα στο Ιόνιο, ένα στο νότιο Αιγαίο, για να υπερβούμε το όριο του 30% των χωρικών μας υδάτων που προστατεύονται. Πρόκειται για υψηλό επίπεδο προστασίας που θα απαγορεύσει σίγουρα την αλιεία με μηχανότρατα στα πιο ευαίσθητα οικοσυστήματά μας. Επομένως, αυτός είναι επίσης ένας τομέας στον οποίο πιστεύω ότι μπορούμε να είμαστε πρωτοπόροι.
*Emiliya Mychasuk:* Μας τελείωσε ο χρόνος. Ήθελα να κλείσω ρωτώντας, αν έχετε τρίτη θητεία, πιστεύω ότι η θέση του επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα έρθει στην Ελλάδα, σωστά; Το 2027;
*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Με αιφνιδιάσατε. Δεν έχω ευρωπαϊκό…
*Emiliya Mychasuk:* Δεν έχετε φιλοδοξίες;
*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Δεν έχω ευρωπαϊκές φιλοδοξίες. Είμαι απόλυτα ευχαριστημένος με αυτό που κάνω και είναι μεγάλη τιμή να είμαι Πρωθυπουργός. Είναι μια δουλειά πλήρους απασχόλησης και με το παραπάνω. Αυτή τη στιγμή ακόμη και το 2027, όταν είναι οι επόμενες εκλογές, είναι πολύ μακριά για να σκεφτώ. Συνήθως στην πολιτική, αν σχεδιάζεις πολύ μπροστά, ξέρετε, τα γεγονότα…
Προσπαθώ να σηκώνομαι κάθε μέρα, να κάνω τη δουλειά μου όσο καλύτερα μπορώ και προσπαθώ να υλοποιήσω την ατζέντα μας. Δύο φορές λάβαμε ποσοστό πάνω από 40%. Οι πολίτες ψήφισαν μια συγκεκριμένη ατζέντα. Και η ερώτησή μου προς την ομάδα μου είναι πολύ απλή: αν το 2027 ρωτήσουμε τους πολίτες στην Ελλάδα: «κοιτάξτε, αυτά σας είπαμε ότι θα κάνουμε, και έχουμε κάνει περίπου το 80%», ή «έχουμε εκπληρώσει τις δεσμεύσεις μας». Θα είμαστε μια επιτυχημένη κυβέρνηση; Νομίζω ότι ναι. Αυτή λοιπόν είναι η προτεραιότητά μου.
*Emiliya Mychasuk:* Πολύ καλά. Έχετε μια τόσο ενδιαφέρουσα και ευρεία πανευρωπαϊκή προοπτική.
*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Αλλά αυτό είναι σημαντικό στον βαθμό που οι επιδόσεις της Ελλάδας στις ευρωπαϊκές υποθέσεις υπερβαίνουν το τυπικά αναμενόμενο. Είναι σημαντικό. Φοράω δύο «καπέλα». Το πρώτο είναι αυτό του Έλληνα Πρωθυπουργού. Το δεύτερο «καπέλο» είναι του μέλους του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που πρέπει να σκέφτεται τι είναι καλό για την Ευρώπη, επειδή είμαι Ευρωπαίος. Και αυτό που είναι καλό για την Ευρώπη είναι καλό για την Ελλάδα
Άρα, πρέπει να έχουμε επίγνωση ότι όταν μιλάμε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν εκπροσωπούμε μόνο τη χώρα μας -την εκπροσωπούμε, βεβαίως, και τα συμφέροντά μας- αλλά πρέπει επίσης να σκεφτόμαστε στρατηγικά για το τι είναι καλό για την Ευρώπη.
*Emiliya Mychasuk:* Νομίζω ότι με αυτή την πολύπλευρη επισήμανση, με πνεύμα συνεργασίας, μπορούμε να κλείσουμε τη συζήτησή μας. Θα ήθελα να ευχαριστήσουμε τον Πρωθυπουργό για την παρουσία του εδώ.
*Κυριάκος Μητσοτάκης:* Σας ευχαριστώ.
*Emiliya Mychasuk:* Σας ευχαριστώ.